مسجد النبی(ص) ولنجک

گناه از نظر قرآن                 

گناه، به معنای مخالفت انسان با آموزه های دینی است؛ بنابراین، اصطلاح گناه می تواند با انجام یک عمل مخالف آموزه های دینی یا ترک عملی تحقق یابد. هر چند که تمامیت آثار و تبعات گناه در آخرت بروز می کند، اما این بدان معنا نیست که گناهکار در دنیا مجازات و کیفر نمی شود؛ زیرا از نظر آموزه های وحیانی قرآن، گناه دارای پیامدهای دنیوی و اخروی است که گریبانگیر گناهکار می شود.شناخت گناه و ابعاد، اقسام، عوامل، آثار و دیگر مسائل مربوط و مرتبط به آن می تواند ما را با حقیقت آن آشنا ساخته و فلسفه و سبک زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهد؛ از همین روست که بخشی اعظمی از آموزه های قرآنی به موضوع گناه و مسایل آن پرداخته است. در فرهنگ قرآنی، اصطلاح گناه و گناهکار برای کسی به کار می رود که بر خلاف آموزه های وحیانی اسلام رفتار کند که با عقل سلیم و نقل معتبر وحیانی آن را کشف می کند؛ زیرا از نظر قرآن، هر انسانی دارای نفسی است که از قوای آن قلب ادراک کننده حقایق و متمایل به آن حقایق است.به شرط آن که دفن و دسیسه یا ختم و طبع نشده باشد.به سخن دیگر، از نظر قرآن، همه انسان ها به سبب هدایت باطنی فطری(طه، آیه ۵۰) و هدایت های تشریعی بیرونی و الهامات و وحی درونی و بیرونی نه تنها قدرت تشخیص حق و باطل و خوب و بد و تقوا و فجور را دارند، بلکه گرایش انسان به حق و خوب و تقوا و گریزش از باطل و زشت و فجور امری تکوینی و ذاتی است. بنابراین، نه تنها قدرت تشخیص دارد بلکه گرایش به حق دارد.اما گناهکاران به سبب وسوسه های شیطانی و هواهای نفسانی از این فطرت خویش دور می شوند و هدایت های باطنی و ظاهری را کنار می گذارند و به مخالفت با آموزه های وحیانی می پردازند که آنان را به کمال می رساند.از آن جایی که مصادیق گناه بسیار متنوع است، واژگانی متعددی برای بیان این تنوع در آموزه های وحیانی قرآن به کار رفته است؛ زیرا گناه هر چند در کلیت به معنای فعل یا ترک فعلی است که مخالفت با آموزه های دینی را نشان می دهد، ولی باید توجه داشت که درجات این مخالفت و نیز شرایط انجام یا ترک فعل بسیار متنوع و آثار آن نیز متنوع و متعدد خواهد بود؛ از همین روست که در فرهنگ قرآنی برای انواع و اقسام گناهان، واژگانی به کار رفته که بیانگر این تنوع درجاتی، شرایط ، آثار و امور دیگر انجام یا ترک فعل گناه از سوی گناهکار باشد. بر همین اساس در آیات قرآنی از  واژه هاى «حوب»، «ذنب»، «جرم»، «اثم»، «ثقل»، «سیّئه»، «عصى»، «طغى»، «وزر»، «خطأ»، «فاحشه»، «حِنث»، «اقتراف»، «فجور»، «منکر»، «کبیره»، «صغیره»، «لمم» «فسق» و مشتقّات آنها و غیر آنها استفاده شده است.در آیات قرآنی تقسیم بندی های متعدد و متنوعی برای گناهان بیان شده که برخی از آنها عبارتند از:1-کبیره و صغیره : از نظر قرآن گناهان به دو دسته کبیره و صغیره تقسیم می شود. خدا به صراحت در قرآن بیان می کند که در قیامت از گناهان کبیره و صغیره سخن به میان می آید؛ زیرا وقتی در قیامت وقتی کارنامه اعمال افراد به دست آنان داده می شود، آنان می گویند که این کتاب کارنامه اعمال آنان، هیچ کبیره و صغیره ای رها نکرده و همه را در خود دارد.2-آشکار و نهان: از دیگر تقسیم بندی هایی که برای گناهان در قرآن شده، تقسیم آنها به آشکار و نهان است. در اصطلاح قرآنی ظاهر الاثم و باطن الاثم همین دو دسته از گناهان است که علنی و مخفی از سوی گناهکار انجام می شود. 3-گناهان قلبی و عملی: از دیگر تقسیم بندی های قرآن برای گناه می توان به دو قسم گناهان قلبی یعنی جوانحی، و گناهان عملی یعنی جوارحی اشاره کرد. چنان که گفته شد از نظر آموزه های وحیانی قرآن، شرایط انسان در هنگام گناه یکسان نیست؛ چنان که گناه نیز دارای اقسام و انواعی است که هر یک دارای تبعات و آثار خاص خودش است؛ بنابراین، همان طوری که گناه یک نوع و یک درجه و مرتبه نیست؛ و هم چنین گناهکار در یک سطح و مرتبه نیست و شرایط متنوعی دارد، حالات گوناگونی برای گناه و گناهکار مطرح است که در این جا به برخی از آنها اشاره می شود:1-نیت گناه: از مهم ترین مسائلی که برای گناه می توان مطرح کرد، مساله نیت گناه است؛ زیرا از نظر قرآن تأثیر قصد و نیّت، در گناه بودن فعل آدمى اصل ترین شرایط است؛ پس اگر شخص قصد و نیت گناه نداشته باشد، برایش گناه نوشته نمی شود.2-استخفاف گناه: از نظر قرآن، برخی از گناهکاران گناهان بزرگ را خرد و کوچک می شمارند و به راحتی و آسانی مرتکب آن می شود. از نظر خدا استخفاف گناهان و کوچک شمردن آن حتی اگر گناه خردی باشد، خود گناهی بزرگ است؛ 3-اصرار بر گناه: چنان که گفته شد، اصرار بر گناه حتی گناه خرد و کوچک نیز خود گناهی بس بزرگ است؛ زیرا این خود نادیده گرفتن عظمت الهی از سوی گناهکار است. از همین روست که خدا اصرارکننده بر گناه را به دوزخ و انواع عذاب های سوزان تهدید می کند.4-افراط در گناه: برخی از گناهکاران در گناه افراط می کنند و فراتر از هر خط قرمزی به اسراف و تبذیر می پردازند و این گونه راه بر بازگشت و توبه و اصلاح خویش می بندند؛ چنان که قوم لوط در عمل جنسی اسراف می کردند و به جای بهره گیری از جنس مخالف به هم جنس گرایی رو آوردند.5= اکراه دیگران به گناه: برخی از گناهکاران نه تنها خود اهل گناه هستند، بلکه به انواع و اقسام و اشکال دیگران را تشویق به گناه بلکه حتی مجبور و وادار به آن می کنند تا این گونه شرایط را برای انجام گناه خویش آسان کنند و به مقاصد مادی و دنیوی خویش دست یابند. از امام على(علیه السلام) روایت شده که اجبار کنیزان جوان به فحشا، جهت کسب درآمد، در جاهلیّت رایج بوده است. 6-امداد و تعاون در گناه: از نظر قرآن، هرگونه معاونت و همکاری و امداد رسانی به گناهکار گناهی است که عذاب الهی را به دنبال دارد؛ 7-تزیین گناه: خدا به انسان هشدار می دهد که گناه در نظر آنان زیبا جلوه داده نشود؛ زیرا این گونه دیگر از گناه گریزش نداشته و بدان گرایش می یابند و به جای گریزش از گناه از حسنات و کارهای خیر گریزش می یابند.8-تظاهر به گناه: تظاهر به گناه و تشییع و نشر آن به شکل علنی و آشکار در جوامع از بزرگ ترین گناهان است که عواقب بدی برای گناهکار دردنیا و آخرت دارد.9-انتشار گناه: کسانی که گناهی را می شنود و می بینند و آن را در هر جایی جار می زنند و بیان می کنند و این گونه به گسترش گناه کمک می کنند، به عنوان بزرگترین گناهکار معرفی می شوند؛ زیرا کار آنان از گناهکار بدتر و زشت تر است.10-توجیه گناه: برخی از افراد دنبال این هستند که گناه خویش را توجیه کرده و برای آن وجه نیک و خوبی ارایه دهند تا این گونه از مسئولیت و عواقب آن در امان مانند.11-رضایت به گناه دیگران: از نظر قرآن، رضایت به گناه دیگران، گناهى همسان گناه آنان است و مجازات همانندی نیز برای گناهکار و رضایتمندان نوشته می شود.12-سکوت در برابر گناه: از نظر آموزه های قرآنی، امر به معروف و نهی از منکر واجب است تا شخص این گونه از خسران ابدی نجات یابدبنابراین کسانی که سکوت می کنند و به قول خودشان اعلان بی طرفی می کنند، گناهکار بوده و همان عذاب گناهکار برایشان نوشته می شود.13- تحمل گناه دیگران: از نظر قرآن این که کسی بگوید شما گناه کنید به پای من! سخنی ناروا است؛ زیرا گناه امری است که در هویت و شخصیت شخص تاثیر می گذارد و او را می سازد؛ بنابراین، امری خارجی نیست تا بتوان از دوش خویش برداشت به دوش دیگری گذاشت یا از دوش دیگری برداشت و به دوش خویش نهاد. 14-تحمیل گناه: از نظر قرآن، کسی که بی گناهی را به قتل برساند، گناهان مقتول مومن به قاتل منتقل می شود؛ زیرا این تصرف تکوینی از سوی خدا انجام می شود؛ چرا که شخصیت مقتول بی گناه این گونه پاک و منزه از گناه می شود و قاتل همه گناهان او را بر خود تحمیل می کند؛ 15-بزرگترین گناه: از نظر آموزه های وحیانی قرآن، بزرگ ترین گناه شرک به خدا است.16- سبقت در گناه: برخی در هر کار زشتی پیشتاز و پیشگام هستند و بر آن هستند تا کاری زشتی را انجام دهند که پیش از آن کسی مرتکب آن نشده است.این افراد نه تنها پیشگام در کار زشت و گناه بلکه با هم مسابقه سرعت می گذارند تا هر که زودتر به مقصد و مقصود زشت خویش نایل شود.17-تجسم گناه: از نظر قرآن، گناه در قیامت تجسم خارجی می یابد و دارای جسم اخروی می شود به طوری که هر کسی گناه خویش را در برابر خویش مجسم می بیند که حاضر است.18- پیشگیری از گناه: پیشگیری از گناه به اشکال گوناگون شدنی است؛ مهم ترین آنها تقوای الهی و بهره مندی از تزکیه خدایی است.البته برخی از اعمال هم چون ازدواج ،اجرای حدود الهی در ملأ عام، حبس و زندانی کردن گناهکار، و نیز دعا و نیایش به درگاه خدا و درخواست از او برای حفظ و نجات از گناه راه هایی براى پیشگیرى از گناه و آلودگى است که در آیات قرآنی بیان شده است. از نظر قرآن، نفرت و بیزاری مومنان از گناه برخاسته از فضل الهی نسبت به آنان است.19-رفع گناه: انسان در شرایطی از آثار و تبعات گناه را رها است و آثار آن از وی برداشته و رفع می شود. به عنوان نمونه در شرایط اضطراری،و ظلم از سوی دیگران ، آثار گناه از شخص برداشته می شود؛ 20-تکفیر گناه: از نظر قرآن، رحمت الهی مقتضی این است که خدا گناهان را بپوشاند و بدی ها و زشتی ها را نادیده گیرد.21-اذهاب گناه: هم چنین گناه و بدی را می توان زدود و از میان برد به طوری که دیگر گناهی برای شخص نباشد و آثار و تبعات آن برداشته شود.22-تبدیل گناه: ایمان و توبه و اصلاح عمل فاسد از اموری است که بدی و گناه را به نیکی تبدیل کرده و جایگزین می سازد به طوری که نه تنها خبری از گناه و بدی نیست، بلکه به جای آن نیکی و حسنات قرار می گیرد.(فرقان، آیه ۷۰)