مسجد النبی(ص) ولنجک

عبادت با انگیزه و اهداف سه گانه

عبادت بنده می تواند حبی،خوفی و طمعی باشد،حضرت امام حسین (ع): عبادت ‌کنندگان سه گروهند: 1- گروهی خداوند را به انگیزه رسیدن به پاداش و دست‌یافتن به نعمتهای نامحدودش عبادت می‌کنند، این دسته از عبادت‌کنندگان مانند سوداگران سودجو است. 2- بعضی خداوند را از ترس عذاب می‌پرستند و عبادت می‌کنند که این دسته از عبادت‌کنندگان در خور بردگان زرخرید است. 3- و کسانی هستند که خداوند را به منظور شکر گزاری و انجام یک وظیفه انسانی پرستش می‌نمایند (خداوندا من تو را عبادت می‌کنم چون لایق پرستش و عبادت هستی ) این دسته از عبادت‌کنندگان عبادت انسان‌های احرار و آزادگان است و چنین عبادتی افضل و برتر از تمام عبادات است. در روایتى امام صادق(ع) عبادت کنندگان را به سه دسته تقسیم مى‌کنند و می فرماید: دسته اول: خداوند را از ترس عذاب جهنم عبادت مى‌کنند، این عبادت بردگان است.(کسانى که خدا را از ترس عذاب جهنم عبادت مى‌کنند، به مانند بردگانى هستند که از ترس تازیانه و شلاق صاحبشان، از او اطاعت مى‌کنند).دسته دوم: خداوند را به امید ثواب و پاداش عبادت مى‌کنند، این عبادت اجیران (و تجارت پیشه گان) است. این دسته به مانند کسانى هستند که در مقابل مزد و پاداش کار مى‌کنند، به مانند بازرگانى که براى رسیدن به سود و مزد به معامله و داد و ستد مى‌پردازد، براى رسیدن به پاداش اخروى و حورالعین عبادت مى‌کنند؛ در واقع با خدا داد و ستد مى‌کنند. دسته سوم: کسانى که از روى عشق و محبت به خداوند او را عبادت مى‌کنند، این عبادت آزادگان و برترین عبادتهاست. در روایت دیگرى، امام صادق(ع) بعد از بیان دو دسته اول از عبادت پیشه گان مى‌فرماید: ولى من خداوند را از روى محبت به او عبادت مى‌کنم . البته می توان هر سه را با هم جمع کرد و این گونه نیست که این جمع کمال نباشد. خداوند در آیات 14 و 15 سوره انعام این سه انگیزه عبادت را جمع کرده و فرموده است: 1-عبادت حبی : ؛ بگو: «آیا غیر از خدا- پدیدآورنده آسمانها و زمین- سرپرستى برگزینم؟2-عبادت طمعی: و اوست که خوراک مى‏دهد، و خوراک داده نمى‏شود.» بگو: «من مأمورم که نخستین کسى باشم که اسلام آورده است، و [به من فرمان داده شده که:] هرگز از مشرکان مباش.»3-عبادت خوفی : بگو: «اگر به پروردگارم عصیان ورزم از عذاب روزى بزرگ مى‏ترسم.»( انعام، آیه 15)خداوند در سوره انسان از اهل بیت عصمت و طهارت (ع) نقل می کند که ایشان پس از آن که عبادت خود از جمله اطعام را حبالله و لوجه الله می دانند(انسان، آیه 8)، می فرمایند: ما از قهر پروردگار، مى‌ترسیم از روزى که رنج و سختى آن رخسار خلق را درهم و غمگین مى‌سازد. (انسان ، آیه 10)

تفاوت تبدیل و تحویل سنت و مساله بدا:تبدیل آن است که این سنّت را بردارند به جای آن و بدلِ آن سنّت دیگر بگذارند؛ اما تحویل آن است که این سنّت را از این قوم بردارند به قوم دیگر بدهند. خداوند می فرماید که سنت های الهی تبدیل و تحویل بردار نیست: اما بَدا جزء اموری است که در قضا و قَدر پیش‌بینی شده است که فلان حادثه در فلان صحنه رخ می‌دهد و بعد در فلان صحنه باید عوض بشود؛ خود این تغییر و تبدیل زیرمجموعه عالَم قضاست و جزء سنّت الهی است؛ یعنی وقتی مردم اوضاعشان عوض می‌شود ذات اقدس الهی هم آثار خودش را عوض می‌کند. خود این مجموعه زیر پوشش سنّت الهی است.این دو اصلی که در تحویل و تحوّل عالَم است از زیرمجموعه های آن سنّت کلّی الهی است. یعنی اگر مردم برگردند، لطف الهی برمی‌گردد؛ و اگر مردم استکبار و مکرشان را ادامه بدهند لطف الهی سلب می‌شود.همه اینها بخشی از بَدا و زیرمجموعه لوح محفوظ و امری تثبیت‌شده است که کجا جای بداست و کجا جای بدا نیست؛ یا کجا جای تغییر است و کجا جای تحویل است و مانند آن.در حقیقت اگر حکم عوض می‌شود به سبب آن است که موضوع عوض شده است؛ یعنی وقتی این شخص توبه کرده و طیب و طاهر شد جا برای عوض شدن حکم نیست؛ چون آن حکمی که برای تبهکار بود همچنان باقی است و این‌طور نیست که این حکم تبهکار از تبهکار گرفته شود، این شخص یعنی موضوع عوض شد و این شخص خودش را از زیر پوشش این عذاب به در آورده و وارد پوشش رحمت شده است. بنابراین در سنّت الهی تبدیل و تحویلی نیست.

علت حذف بسمله از سوره توبه:سوره توبه بر خلاف 113 سوره دیگر با بسم الله الرحمن الرحیم شروع نشده است. درباره علت حذف بسمله از این سوره اختلاف است و اقوال چندی بیان شده است. بنای ابن‌عباس و امثال ایشان بر این است که سوره «توبه» و سوره «انفال» جمعاً یک سوره است و سوره «توبه» تتمّه سوره «انفال» است؛اما آن راه معروف و درست این است که سوره «توبه» برائت‌نامه و قطعنامه الهی است و برائت نامه نسبت به مشرکان و کافران و تهدیدی نسبت به آنان و اتمام حجت و التیماتوم است و باید از اول با غضب شروع شود؛ یعنی الله و یا الرحمنِ مطلقی که در اُمّ‌الکتاب آمده در این مورد دستور می‌دهد که دیگر جا برای رحمت در قطع‌نامه‌های تهدید آمیز و در بیان و ابراز برائت نیست. از این روست که از آغاز سوره بسلمه حذف شده است.

عملی که انسان را محبوب خدا می‌کند:خداوند فرمود: بنده ام با هیچ کاری دوست داشتنی‌تر از انجام واجبات، محبوب من نمی شود و با انجام مستحبات وسیله جلب محبت مرا فراهم می آورد چندان که محبوب من می شود و زمانی که دوستش بدارم گوش شنوای او می شوم و چشم بینای او، و زبان گویای او، و دست نیرومند او، و پای رهپوی او. هرگاه مرا بخواند پاسخش دهم، و هرگاه از من چیزی بخواهد عطایش کنم. المحاسن : ۱/۴۵۴/۱۰۴۷