نام‌ها و القاب ماه مبارک رمضان

در آیات و روایات القاب و نام‌هایی برای ماه رمضان بیان شده که هر یک گویای بعدی از ابعاد ارزشی این ماه است. تأمل در نام‌ها و القاب این ماه کمک می‌کند تا درک درستی از ارزش‌های آن یافته و موقعیت خودمان را نسبت به آن شناسایی و بازسازی کنیم و در جهت دریافت ارزش‌ها و کسب آنها تلاش نمائیم.رمضان، نام ماه نهم قمری عربی است. واژه رمضان از «رمض» به معنای شدت تابش آفتاب بر شن و رمل و غیر آن است ،علت این نامگذاری آن است که عرب، ماهها را با زمانی که در آن واقع شوند نامگذاری کرده‌اند و رمضان در زمان شدت گرما بود.این واژه به عنوان یک ماه قمری عربی، تنها یک بار در قرآن در آیه 185 سوره بقره به کار رفته است. از جمله القاب و نام‌هایی که برای ماه رمضان بیان شده عبارتند از:
1. رمضان، نام خدا: در روایات اسلامی، رمضان به عنوان یکی از نام‌های خداوند بیان شده است. امام(ع) فرمود: نگوئید این است رمضان و نگویید رمضان رفت و یا آمد؛ زیرا رمضان نامی از اسماءالله است که نمی‌رود و نمی‌آید؛ چرا که هر چیز زائل و نابود شدنی می‌رود و می‌آید و خدا چنین نیست، بلکه بگوئید: ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنیددر تلفظ به اسم، که این اسم رمضان، اسم الله است و ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده است و خداوند آن را «مثل» و «عید» قرار داده است، 2. ماه الله: ماه رمضان به عنوان ماه خدا نیز معرفی شده است. امام علی بن موسی (ع) از علی(ع) نقل فرموده که روزی رسول خدا خطبه‌ای ایراد کرده فرمودند: ای مردم هر آینه ماه خدا به سوی شما رو کرد.» البته در روایات ماه رجب به عنوان ماه ولایت و ماه شعبان به عنوان ماه رسالت و نبوت و ماه رمضان به عنوان ماه خدا معرفی شده است. این سه ماه که یکی پس از دیگری می‌آید، هر کدام دارای مقام و منزلتی است که انسان را برای کمال‌یابی آماده می‌کند. از همین‌رو امام علی(ع) می‌فرماید: رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است. 3. ماه مهمانی خدا: در روایات از این ماه به ماه ضیافت‌الله نیز یاد شده است: پس روزه‌دار در این ماه مهمان خدا است. از آنجا که خدا نمی‌خورد و نمی‌نوشد، مهمان نیز این گونه باید باشد و این گونه پذیرایی می‌شود تا صفات خداوندی را کسب کرده و خدایی شود پس میهمان روزه‌دار باید کاری کند که صاحب‌خانه می‌کند. روزه‌دار، میهمان خدایی است که «یطعم و لایطعم» اطعام می‌کند ولی خود اطعام نمی‌شود؛ پس روزه‌دار نیز می‌تواند «یطعم و لایطعم» باشد. از همین رو اطعام دادن در این ماه بسیار سفارش شده است. به عنوان نمونه امام موسی کاظم(ع) می‌فرماید: افطاری دادن به برادر روزه‌دارت از روزه‌ات بهتر است پس اگر خدای سبحان می‌بخشد و نمی‌گیرد، انسان هم بایستی در این ماه ببخشد و نگیرد؛ چون هیچ دستی بهتر از دست بخشنده و هیچ دستی هم بدتر از دست بگیر نیست. 4. برترین ماه: در روایات ماه رمضان به عنوان برترین ماه‌ها معرفی شده است. در روایت است: این ماه از دیگر ماهها افضل و برتر است.» 5. ماه نزول قرآن: خداوند بصراحت در آیه 185 سوره بقره می‌فرماید: شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن؛ ماه رمضانی که در آن قرآن فرو فرستاده شده است.6-ماه تقدیرات: از این ماه به ماه تقدیرات یاد می‌شود؛ زیرا شب قدر در ماه رمضان قرار داده شده است و مقدرات هر چیزی در آن شب تعیین و به امام زمان و خلیفه الله ابلاغ می‌شود.امام صادق(ع) در این باره می‌فرماید: آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته می‌شود.7-ماه روزه: خداوند در آیات 183 تا 185 سوره بقره از این ماه به ماه روزه یاد کرده و روزه‌داری در این ماه را فریضه دانسته است.8. بهار قرآن: از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن یاد شده است. امام محمد باقر(ع) می‌فرماید: هر چیز بهاری دارد و بهار قرآن ماه رمضان است. از همین رو امام رضا(ع) می‌فرماید: هر کس در ماه رمضان یک آیه از کتاب خدا را قرائت کند مثل این است که در ماه‌های دیگر، تمام قرآن را بخواند. 9. اول سال قمری: هر چند در تقویم، اول سال قمری را ماه محرم الحرام قرار داده‌اند و این یک انتخاب اعتباری است، اما براساس روایات معتبر، اول سال حقیقی و معنوی، همان ماه رمضان است. 10. ماه برکت: حضرت رسول(ص) در حدیثی در بیان فضایل و عظمت ماه رمضان می‌فرماید: ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهی است که خداوند در آن حسنات را می‌افزاید و گناهان را پاک می‌کند و آن ماه برکت است. 11. ماه آزادی از دوزخ: حضرت محمد(ص) می‌فرماید: رمضان ماهی است که ابتدایش رحمت است و میانه‌اش مغفرت و پایانش اجابت و آزادی از آتش جهنم.12. ماه باز شدن درهای آسمان: حضرت محمد(ص) می‌فرماید: درهای آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده می‌شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد. 13. ماه مغفرت: در این ماه گناهان بندگان آمرزیده می‌شود؛ چنانکه از حدیث پیامبر(ص) در بالا این معنا ثابت است. پس انسان باید امیدوار باشد تا در این ماه مورد مغفرت الهی قرار گیرد. امام صادق(ع) هشدار می‌دهد و می‌فرماید: کسی که در ماه رمضان آمرزیده نشود، تا رمضان آینده آمرزیده نگردد، مگر آنکه در عرفه حاضر شود. 14. ماه بسته شدن شیاطین: در این ماه انسان برای رشد و کسب مراتب و مدارج تقوا در شرایط بهتری است؛ زیرا از آنجا که شیاطین در این ماه در غل و زنجیر هستند، انسان تنها باید با نفس اماره خویش بجنگد و از دشمن وسوسه‌گر بیرونی خبری نیست. بنابراین شرایط برای استفاده از کارگاه خودسازی تقوا در این ماه فراهم‌تر از هر ماه دیگر است.15. ماه برگزیده الهی: امام صادق(ع) فرمودند: پیامبر خدا(ص) فرمودند: خداوند از میان روزها روز جمعه را و از میان ماهها، ماه رمضان و از میان شب‌ها، شب قدر را انتخاب کرد البته در روایات القاب و نامهای دیگری برای ماه مبارک بیان شده که همگی آنها بیانگر فضایل و عظمت این ماه شریف است.