مسجد النبی(ص) ولنجک

بهشت لذتها

از نظر آموزه های قرآنی، انسان در بهشتی وارد می شود که «حیات محض» است: ؛ همانا سراى آخرت حیات و زندگی محض بدون مرگ است؛ اگر می دانستید.(عنکبوت، آیه 64)هم چنین بهشتی در بهشت از هر آن چه موجب رنج و شقاوت است رهایی می یابد و به سعادت محض می رسد. بنابراین، چنان که حضرت آدم(ع) در بهشت برزخی نزول خویش از شقاوت دور بود ، و هیچ گونه گرسنگی و تشنگی و گرمازدگی و سرمازدگی و عریان و لختی نداشت: تا شما را از بهشت به در نكند تا تيره‏ بخت گردى؛ در حقيقت براى تو در آنجا اين امتياز است كه نه گرسنه مى ‏شوى و نه برهنه مى‏ مانى و هم اينكه در آنجا نه تشنه مى‏ گردى و نه آفتاب‏زده. (طه، آیات 117 تا ۱۱۹) هم چنین انسان در بهشت اخروی چنین حالتی دارد.

به نظر می رسد برای این حالت انسان در بهشت اخروی دو تفسیر داشته باشیم:به هر حال، مراد از خوردن و نوشیدن و فعالیت های دیگر بهشتی تنها اصالت لذت است نه چیزی دیگر چون رفع گرسنگی و تشنگی و شهوت جنسی؛ به ویژه آن که در بهشت نور و نورانیت در خورشید وجود خود شخص است نه خورشید بیرونی و هم چنین خلقت چیزها با « سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ » است که همان کن فیکون انسانی در بهشت است.

امیدبخشی به سالکان راه خدا:خدا در آیات بسیاری به سالکان الی الله امیدواری می دهد تا در مسیر کمالی خویش استقامت ورزند و به مقصد و مقصود برسند. از جمله این آیات امیدبخش می توان به این آیه اشاره کرد: وَالَّذينَ جاهَدوا فينا لَنَهدِيَنَّهُم سُبُلَنا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ المُحسِنينَ؛ و کسانی که در ما مجاهدت کردند هر آینه ما به تحقیق راه های خودمان را به او نشان می دهیم و به راستی که خدا همراه نیکوکاران است.شکی نیست که انسان در راه رسیدن به مقصودی در مقصد نیازمند شناخت راه از سویی و هم چنین یاری و همراهی در مسیر از سویی دیگر است؛ زیرا ممکن است که انسان مسیر دست یابی به مقصود را نشناسد و بیراهه رود؛ یا آن که در مسیر باشد ولی به سبب علل درونی و بیرونی از ادامه حرکت بماند و این گونه به مقصد نرسد.خدا در این آیه می فرماید که اولا خدا نه تنها راه رسیدن به هدف و مقصود در مقصد را نشان می دهد و راهنمایی می کند؛ بلکه راه های متعدد برای وی باز می گشاید تا در مرتبه ای راه مناسبی را در پیش گیرد که آسان ترین و سالم ترین راه رسیدن است؛ ثانیا خدا با همراهی با این بنده او را یاری می رساند و به عنوان معیت قیومیت او را استوار و سرپا نگه می دارد و استقامت می بخشد تا به هدف و مقصود برسد. بنابراین، خدا به هر سالک الی الله این امیدواری را می بخشد که راهنما و همراه اوست و این همراهی به گونه ای است که سالک خسته نشود و نترسد و هرگاه لازم بود نیرو و توانی به حکم معیت قیومی می بخشد تا استوار تا مقصود برود و همه کمالات را اظهار نماید و مظهر اسم اعظم الهی شود.

اضطرار در حوزه نظر و اختیار در حوزه عمل:انسان در فهم مفاهیم برهانی اضطرار دارد؛ اما در مقام ایمان اختیار دارد؛ زیرا حوزه ایمان همان حوزه عمل است که انسان با اختیار می تواند کاری را انجام دهد یا ترک کند؛ یعنی قدرت بر انجام و ترک علمی را دارد که از آن به اراده و اختیار و آزادی یاد می شود.انسان می تواند جلوی مقدمات برهان و فهم را بگیرد ولی نمی تواند جلوی خود فهم را بگیرد؛ یعنی وقتی مقدمات برهان فراهم آمد و برهان اقامه شد به طور طبیعی و اضطراری فهم نیز به دنبال آن خواهد آمد.پس در قلمروی علم برای انسان اختیاری جز در مقدمات نیست؛ یعنی می تواند مطالعه و فکر نکند یا گوش ندهد، اما وقتی مطالعه کرد و گوش داد، فهم تحقق می یابد و بین نفس و علم چیزی فاصله نیست؛ وقتی کسی نور و آفتاب را دید نمی توان بگوید من نمی خواهم ببینم؛ پس انسان در این حالت مضطر به فهمیدن است و فهم پس از اقامه دلیل و برهان، ضروری است. در برابر بدیهیات نمی تواند جلوی فهم خودش را بگیرد.اما در محدوده عقل عملی مانند ایمان و باور و عقیده انسان کاملا مختار است، یعنی چیزی را که صد در صد به شکل بدیهی و برهانی و قطعی و یقینی فهمید آن را منکر شود و جحد ورزد و انکار نماید. چنین چیزی ممکن و مقدور انسان است.پس در مقام اندیشه و عقل نظری انسان پس از برهان و اقامه دلیل مضطر به فهمیدن و عقد علمی است، اما در مقام عقل عملی دارای اختیار است، یعنی قادر است که ایمان بیاورد و کاری را انجام دهد یا ایمان نیاورد و کاری را هم انجام ندهد؛ زیرا بین نفس و عمل انسان و اراده، این فاصله وجود دارد و ضروری و اضطراری نیست: جالب این که انسان در دنیا اختیار دارد که مقدمات فهم را ایجاد کند یا نکند و مضطر است که پس از ایجاد مقدمات و اقامه برهان و دلیل بفهمد، ولی به آن عمل نکند و برخلاف آن ایمان بیاورد و آن را منکر شود؛ اما این انسانی که در این جا در اعمال قادر و مختار است، در آخرت تحت اعمال و عقاید دنیا قرار می گیرد و دیگر اختیاری ندارد؛ زیرا دنیا مکان عمل بدون حساب و آخرت مکان حساب بی عمل است؛ این حساب بازتاب همان عقاید و اعمال دنیوی ماست:

آیت الله جوادی آملی :هنگامی كه شیطان به خداوند متعال گفت : من از چهار طرف (جلو ، پشت ، راست و چپ) انسان را گرفتار و گمراه می‏ كنم. فرشتگان پرسیدند : شیطان از چهار سمت بر انسان مسلّط است ، پس چگونه انسان نجات می‏ یابد؟! خداوند متعال فرمود : راه بالا و پایین باز است راه بالا : نیایش راه پایین : سجده..بنابراین ، كسی كه دستی به سوی خدا بلند كند ، یا سری بر آستان او بساید می‏ تواند شیطان را طرد كند.