مسجد النبی(ص) ولنجک

گفتار سودمند                

تکلیف نهایی انسان در بهشت چه می‌شود؟: 1-نعمت‌های بهشت محدود به نعمت‌ها و لذّت‌های مادی نیست؛ بلکه نعمت اصلی، صفا و صمیمیت‌ها و نیز اشتغال آنان به تأمّل و تفکردرباره خداوند و ارتقای معرفت است: آیا قرار گرفتن در دارالسلام وآشنایی و معرفت با منشأ بی‌نهایت هستی، چیزی اندک است؟ 2-در بهشت نیز کمالات انسان پایان نمی‌پذیرد. البته ممکن است برخی به همان درجات پایین قانع باشند و کنش عقلانی آنان در همان حدباشد؛ ولی برخی نیز به افق‌های دیگر مانند سیر و ارتقای بیشتر در درگاه ربوبی و تقرّب یافتن و... می‌اندیشند.آیا کودکان و دیوانگان در قیامت مورد سؤال قرار می‌گیرند؟ و آیا سرانجام به بهشت می‌روند؟بعضی روایات می‌گوید: در قیامت خداوند چند دسته را جهت تعیین تکلیف سرنوشتشان پای میز محاکمه می‌کشد و از آنها استنطاق می‌کند که مثلاً شما هیچ عمل خوبی و هیچ یک از تکالیف الهی را انجام ندادید و در نتیجه مستحق بهشت نیستید.آن‌ها به پیشگاه الهی عرضه می‌دارند: ما از روی قصد و عمد و به عنوان تمرد و سرکشی از زیر بار تکالیف شانه خالی نکردیم, بلکه مانع داشتیم و راهی جز این نداشتیم.آن گاه خداوند در همان جا از آن‌ها امتحان می‌گیرد; هر کدام قبول شدند, وارد بهشت می‌شوند و گرنه اهل جهنم خواهند بود از جمله‌ی آنان بچه‌ها و دیوانگان هستند.آیا "جن" نیز مانند انسان به بهشت یا جهنم می‌رود؟آیات و روایات دلالت دارند که جنها نیز مانند انسانها مکلف و مختار هستند. (ذاریات، 56) از جمله آیاتی که بر اختیار و تکلیف جنها دلالت دارد، آیه ای است که مبعوث شدن پیامبرانی را برای آنها عنوان کرده است. (انعام، 130)در جایی دیگر قرآن از قول خود جن‌ها می‌گوید: "و از میان ما برخی فرمانبردار و برخی منحرفند، پس کسانیکه به فرمانند، آنان در جستجوی راه درستند، ولی منحرفان هیزم جهنم خواهند بود". (جن، 14 و 15)آن‌ها هم مانند انسانها، کافر و مسلمان هستند، یعنی برخی مسلمانند و برخی کافر. در سوره جن و احقاف، داستان ایمان آوردن گروهی از جنیان به پیامبر اسلام و کتاب آسمانی او بیان شده است که: رسول خدا (ص) پس از آن که از مکه به سوی طائف رفت تا مردم را به اسلام دعوت کند، اما کسی دعوت آن حضرت را پاسخ نگفت. در بازگشت به محلی رسید که آن را وادی جن می‌گفتند، شب را در آن جا ماند و به تلاوت آیات الهی مشغول شد، در آن هنگام شب گروهی از جنها، صدای صوت قرآن پیامبر (ص) را شنیدند، گویا نور ایمان در دل آنها تابید و مجذوب پیامبر شدند و پس از فراغت پیامبر از تلاوت قرآن، به سوی قوم خود باز گشتند و قوم خود را به سوی ایمان به رسول اسلام دعوت نمودند و بیان داشتند:

"ای قوم ما! ما کتابی را شنیدیم که بعد از موسی نازل شده است... ای قوم ما! دعوت کنندة الهی را اجابت کنید و به او ایمان آورید، تا گناهانتان را ببخشد و شما را از عذابی دردناک پناه دهد."(احقاف، 30 و 31 )چرا از نظر قرآن جهنمیان همیشه در جهنم می مانند؟آخرین منزلگاه بشر در سیر عالم وجود، بهشت یا جهنم است. آنان که وارد بهشت می‌شوند، همیشه و جاودان در آن جا زندگی می کنند و در ناز و نعمت به سر می برند اما آنان که به جهنم می روند، دو دسته هستند:یک دسته مدتی در آن جا مجازات می شوند و وقتی حسابشان پاک شد، از جهنم بیرون می آیند و وارد بهشت می شوند.دسته دیگر از جهنمیان برای همیشه در آن جا می مانند و جایگاه ابدی آنان دوزخ است.از منابع اسلامی استفاده می شود که عموم افراد پاک و با ایمان، در بهشت جاودانه خواهند بود و برخی از گناهکاران(که وجود آن‌ها غرق در کفر و انکار و گناه و تجاوز است) برای همیشه در مجازات و عذاب دوزخ می مانند.آری کسی که مرتکب گناهی گردد و آثار آن تمام وجود او را احاطه کند، چنین کسی اهل دوزخ است و جاودانه در آن خواهد ماند».از دیدگاه شیعه، خلود در جهنم فقط برای کفّار و مشرکان و منکران خدا و قیامت و انبیاء است و مسلمان و مؤمن، گرچه مرتکب گناهان کبیره شده باشد، دائماً در جهنم نمی ماند، بلکه پس از چشیدن عذاب به مقدار لازم بالاخره نجات پیدا میکند واهل بهشت میشود. این گروه می‌تواند شامل مستضعفان فکری سایر ادیان الهی نیز باشد. امّا در مورد کفّار خالد که چگونه ممکن است آنها مثلاً هشتاد سال عمر بکنند، امّا تا ابد در جهنم بسوزند؟ باید گفت: مجازات و کیفرها سه گونه است: 1-مجازات قراردادی، همان کیفرها و مقرّرات جزایی است که در جوامع بشری قانون گذاران الهی یا غیر الهی وضع میکنند، مثل حدّ شرابخوار، دزد، قاتل و... .در این گونه مجازات تناسب بین جرم و کیفر لازم است. چنان که در اسلام چنین چیزی ملاحظه شده است. بین مجازات زناکاری که زن دارد و کسی که زن ندارد تفاوت وجود دارد. بین کسی که بار اوّل دزدی کرد و کسی که دزد حرفهای است، تفاوت وجود دارد و... .

2-مجازاتی که با عمل رابطه تکوینی یا علت و معلولی دارد، مثلاً بین خوردن سمّ و مسموم شدن رابطه تکوینی وجود دارد، چه شخص بداند و چه نداند، بچه باشد یا بزرگ، گناهکار باشد یا بی گناه،... فرقی نمیکند هر کسی بخورد مسموم میشود. در این جا شاید در ظاهر تناسب نباشد مثلا یک لحظه تصمیم به خوردن سم می گیرد وبرای همیشه جان خود را از دست می دهد.3- مجازاتی که تجسم و عینیّت یافتن جرم و گناه است. که مجازات جهنم از همین قسم است. به عنوان مثال در قرآن آمده است:{نساء/۱۰] آنانی که اموال یتیمان را از راه ظلم و غیر شرعی میخورند در واقع آتش در شکم خود وارد میکنند.»

یعنی مال یتیم به صورت آتش در میآید و همین طور سایر گناهان چنین است. در این نوع از مجازات تناسب بین جرم و کیفر لازم نیست، چون در حقیقت کیفری از طرف خداوند وضع نشده است، بلکه عمل شخص تجسم پیدا میکند و به این شکل در میآید.کفر و شرک به خدا که ریشه ای نفسانی دارد و روان انسان را در تاریکی مطلق قرار میدهد در سرای دیگر تجسم عینی و اخروی آن رنگ ابدیت را دارد و مایه کیفر دائمی میشود. در مورد گناهان هم میشود گفت: گرچه گناه در دوران محدود انجام گرفته است، امّا اگر تمام وجود انسان را پر کرده باشد، گناه مبدأ تولید و پیدایش رنج و عذاب همیشگی در سرای دیگر میگردد.