بوسه بر دست خدا و سائلان صدقه                     

در اهمیت و ارزش صدقه همین بس که اولین خواسته محتضر در هنگام کشف و شهود عالم برزخ و آخرت است؛ زیرا آن را عملی صالح و نیک می یابد که می تواند از عقبات و گردنه های بلند و بزرگ قیامت بگذراند و به سلامت به مقصد برساند. پس هر کسی ره توشه سفر آخرت می جوید و تقوای الهی را می خواهد می بایست به این عمل اجتماعی صدقه و انفاق توجه داشته و با صداقت و اخلاص آن را ارایه دهد تا این گونه نه تنها مالش پاک و طاهر شود، بلکه طهارت و تزکیه نفس نیز نصیب وی شود و بتواند پاک و پاکیزه به آخرت سفر و به لقای الهی دست یابد و از برکات دیگر این عمل نیک و صالح چون برکات در مال و فرزند و سلامت در دنیا بهره مند گردد و حوائج دنیوی و اخروی اش به دعای سائلان و محرومان اجابت شود و دست در دست خدا بگذارد و بوسه بر دست خدا نهد.        از نظر آموزه های وحیانی قرآن، متقی کسی است که از نظر اعتقادی به خدا و فرشتگان و قبر و قیامت و حساب و کتاب اخروی ایمان دارد(نساء، آیه ۱۳۶؛ بقره، آیه ۲۸۵)؛ و از نظر عملی افزون بر بندگی خدا در قالب نماز، به انفاقات مالی و خدمات رسانی به دیگران در حوزه عمل اجتماعی اهتمام می ورزد و هماره اهل نماز و انفاقاتی است که خدا به او داده است .از نظر قرآن، ارزش صدقه و انفاق در سطح عبادتی چون نماز قرار دارد؛ از این روست که همان طوری که میان نماز با خدا ارتباط مستقیمی است، هم چنین میان خدا و صدقات و انفاقات چنین سطحی از ارتباط است و خدا خود گیرنده صدقات است هر چند که به ظاهر به دست محرومان و سائلان و خویشان در صدقات مستقیم یا به دست پیامبر(ص) و معصومان(ع) در صدقات واجب مالی می رسد؛ زیرا خدا به صراحت می فرماید: آیا ندانسته‏ اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را مى ‏پذیرد و صدقات را مى‏ گیرد و خداست که خود توبه‏ پذیر مهربان است. (توبه، آیه ۱۰۴)از نظر قرآن دادن صدقات به دو دسته واجب است؛ یکی سائلان و دیگری محرومان؛ زیرا حق الهی در هر مالی برای این دو دسته به عنوان مستحق مطرح است. پس افزون بر واجبات مالی چون زکات و خمس و نیز انفاقات به همسر و فرزند و والدین لازم است تا انسان به این دو دسته مستحق عنایت خاص داشته و از مال الله و رزق الله به آنان بدهد. (ذاریات آیه ۱۹؛ معارج، آیات ۲۴ و ۲۵(.   از آن جایی که خدا صدقات را می گیرد، هر چند که در دست انسانی قرار داده می شود، می توان گفت که دستی که برای گرفتن صدقات می آید هر چند که دست سائلی باشد، ولی آن دست در حقیقت دست خدا است که به سوی شما دراز شده است. پس نمی بایست چنین دستی را رد کرد و پاسخ منفی به او داد، بلکه نه تنها می بایست صدقه ای به دست سائل داد، بلکه آن دست سائل را بوسید؛ چرا که این دست سائل در این حالت، همان دست خدا است که به سوی شما دراز شده است.هرگاه علی بن حسین(ع) چیزی را به یک سائل اعطا می کرد، دست سائل را می‌بوسید. به حضرت(ع) عرض می‌کردند: چرا دست سائل را می‌بوسی؟ ایشان می‌فرمود: این صدقه قبل از اینکه به دست سائل برسد به دست خدا می‌رسد. هم چنین فرمود: هیچ کاری نیست، مگر آن که فرشته ای بر آن موکل است و آن را انجام می دهد، مگر صدقه که به دست خدای سبحان می‌رسد و از آنجا به دست سائل می‌رسد.امام باقر (ع) اگر چیزی را صدقه می‌داد، وقتی این مال را در دست سائل می‌گذاشت، آن را برمی‌گرداند و می‌بوسید و می‌بویید، و سپس آن مال صدقه را دوباره به سائل می‌داد.از آن جایی که خدا صدقات را می گیرد شخص صدقه دهنده بهتر است افزون بر بوسیدن دست سائل و بوییدن مال صدقه، از سائل بخواهد تا برایش دعا کند؛ زیرا دعای سائل در این حالت برای شخص صدقه دهنده از سوی خدا اجابت می شود. پس یکی از شرایط و زمان های اجابت دعا، دعا هنگام صدقه و از سوی صدقه گیرنده در حق صدقه دهنده است.در روایت است که به سائل مبلغی را هر چند کم بدهید و دست او را کوتاه نکنید؛ زیرا این خطر است که سائل واقعا نیازمند و به تعبیری مضطر به کمک باشد و اگر کسی به مضطر کمک نکند، خشم خدا را به جان خریده است؛ زیرا خدا دعای کسی که در حالت اضطرار است، اجابت می کند(نمل، آیه ۶۲) و شکی نیست که اگر صدقه دهنده به چنین سائلی پاسخ مثبتی ندهد، گرفتار آه مضطر می شود و بسیار خطرناک و زودگیرنده است؛ چرا که فاصله آه مضطر و مظلوم به خدا بسیار کوتاه است؛ صدقات به ویژه صدقات واجب به دست معصوم(ع) داده شود. از این رو بر پیامبر(ص) و معصومان(ع) به عنوان اولیای امور مردم و صاحبان ولایت الله است تا صدقات را از مردم بگیرند؛ چنان که خدا می فرماید: از اموال آنان صدقه‏ اى بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزه‏ شان سازى و برایشان دعا کن؛ زیرا دعاى تو براى آنان آرامشى است و خدا شنواى داناست. (توبه، آیه ۱۰۳)بر اساس این آیه پیامبر(ص) به عنوان مظهر تمام و کمال اسمای الهی، خلیفه الله و در مقام مظهریت ربوبیت قرار می گیرد و می تواند به عنوان مظهر الهی در نفوس انسانی تصرفاتی داشته باشد و آنان را تزکیه کنند. از همین روست که پیامبر(ص) مامور می شود تا به عنوان خلیفه و مظهر ربوبیت الهی چنین تزکیه ای را نسبت به صدقه دهندگان داشته باشد.البته از نظر آموزه های وحیانی قرآن، چنین شانیت و مقامی برای دیگر اولیاء و خلفای الهی یعنی معصومان(ع) نیز ثابت است .   از نظر قرآن همان طوری که صدقه مال را پاک و افزایش می دهد، هم چنین صدقات به ویژه صدقات واجب هم چون خمس و زکات موجب تطهیر و تزکیه نفوس آدمی از طریق تصرفات مظاهر ربوبیت الهی یعنی معصومان(ع) می شود. این تصرفات به ویژه تطهیر از «رجس» موجب می شود تا صدقه دهندگانی که صدقات ایشان قبول شده و در مقام متقین قرار دارند(مائده، آیه ۲۷) از هر گونه رجس و پلیدی طاهر و پاک شده و به عصمت اکتسابی برسند.از نظرقرآن، کسانی که دارای عصمت اکتسابی و از هر گونه «رجس» پاک شده باشند، از این نعمت الهی برخوردار می شوند تا بتوانند از نور قرآن و باطن و ملکوت آن بهره مند شوند؛ زیرا خدا می فرماید: به راستی که این قرآن کریم است که در کتابی نهفته است و جز تطهیرشدگان بر آن دست ندارند و آن را مس نمی کنند. (واقعه، آیات ۷۷ تا ۷۹).پس اگر کسی بخواهد به ملکوت و نورانیت قرآن برسد و دلهایش بدان نورانی شود باید صدقات خویش را به دست معصوم (ع) برساند تا آنان به عنوان مظاهر الهی در ربوبیت و پروردگاری جانشان را تطهیر و تزکیه کنند و به این بهره مندی برسانند.از نظر قرآن کریم، معصوم(ع) با دعا و صلوات خاص خویش مهم ترین کاری که در حق صدقه دهنده می کند، ایجاد سکونت و آرامش است به طوری که هر گونه اضطراب را از وی می گیرد و به سکون و آرامشی می رساند که از هیچ راهی دیگر دست یافتنی نیست؛ زیرا سکونتی که انسان از طریق همسر(روم، آیه ۲۱) به دست می آورد غیر از سکونت و آرامشی است که از طریق تصرفات پیامبر(ص) و معصومان(ع) در جان و نفوس به دست می آید. این سکونت و آرامش به گونه ای است که آخرت انسان نیز آباد می شود؛ زیرا معصومان(ع) به دلیل احاطه علمی به سر و اخفای انسان ها، نیت های ایشان را می دانند و هنگام اخذ و گرفتن صدقاتی که واقعا از روی صدق و صداقت و به دور از هر گونه کذب و ناخالصی است، تطهیر و تزکیه ای را انجام می دهند که بسیار تاثیر گذار است و در دنیا و آخرت ایشان آثارش باقی و برقرار خواهد بود؛ .  از نظر آموزه های وحیانی قرآن، عمل صالح صدقه و انفاق چنان اهمیت دارد که وقتی محتضر در هنگام مرگ به سبب برطرف شدن پرده از دیدگان و دیدن ملکوت عالم برزخ و قیامت و کشف الغطاء(ق، آیات ۲۰ تا ۲۲) حقیقت چهره ملکوتی انفاق و صدقه را می بیند، از خدا می خواهد تا فرصتی به او داده شود و با تاخیری مرگ او اتفاق افتد تا او بتواند صدقه ای بدهد و خود را از عذاب الهی برهاند و بهشت را برای خویش بخرد.خدا در قرآن به این آخرین حاجت و خواسته محتضر اشاره دارد و می فرماید: و از آنچه روزى شما گردانیده‏ ایم انفاق کنید پیش از آنکه یکى از شما را مرگ فرا رسد و بگوید پروردگارا چرا تا مدتى بیشتر اجل مرا به تاخیر نینداختى تا صدقه دهم و از نیکوکاران باشم؛ ولى هر کس اجلش فرا رسد، هرگز خدا آن را به تاخیر نمى‏ افکند؛ و خدا به آنچه مى ‏کنید آگاه است.(منافقون، آیات ۱۰ و ۱۱)از نظر آموزه های وحیانی قرآن، در ارزش صدقه و انفاقات مالی همین بس که هر صدقه به میزان قابل توجهی افزایش می یابد که عدد ۱۴۰۰ یکی از این درصد افزایش صدقات است که در قرآن بیان شده است. خدا می فرماید: مَثَل صدقات‏ کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى کنند همانند دانه‏ اى است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه‏ اى صد دانه باشد؛ و خداوند براى هر کس که بخواهد آن را چند برابر مى ‏کند، و خداوند گشایشگر داناست‏. ( بقره، آیه ۲۶۱)خدا در قرآن بیان می کند که انسان اگر بخواهد سودی دو چندان برده و مالش برکت داشته باشد، می بایست صدقه بدهد و انفاقات مالی داشته باشد.(بقره، آیه ۲۶۱) هم چنین خدا در قرآن برای رهایی فقر فرمان می دهد که از صدقه برای رهایی از فقر بهره برند؛ از نظر قرآن، همان طوری که انسان برای رهایی از دوزخ می تواند از صدقه بهره برد، برای دست یابی به آرامش و آسایش نیز می تواند از آن بهره برد.کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى کنند، سپس در پى آنچه انفاق کرده‏ اند، منّت و آزارى روا نمى دارند، پاداش آنان برایشان نزد پروردگارشان (محفوظ) است‏، و بیمى بر آنان نیست و اندوهگین نمى ‏شوند. (بقره، آیه ۲۶۲)از آن جایی که صدقات و زکات و انفاقات از مصادیق عمل صالح هستند، خدا این اعمال صالح را عاملی برای رهایی از ترس و اندوه دنیوی و اخروی قرار داده و موجبات آرامش و آسایش دو سرا را با این اعمال نیک فراهم آورده است. در حقیقت رهایی از دوزخ خوف و اندوه و فقدان آرامش و آسایش، با اعمال صالحی چون انفاقات و صدقات از جمله زکات واجب دست یافتنی است.(بقره، آیه ۲۷۷)