مسجد النبی(ص) ولنجک

برترین ها از نظر امام حسن عسکری(ع)  

انسان در مدت کوتاه عمر خویش نمی تواند هر کاری را انجام دهد؛ حتی کارهای نیک و اعمال صالح چنان زیاد است که اگر بخواهد تنها یک بار در تمام عمرش یکی از آن کارهای نیک را انجام دهد، شاید موفق نشود؛ بنابراین، عقل سلیم حکم می کند که انسان دنبال کارهای نیکی برود که برترین است و بیش ترین فایده و تاثیر را در زندگی شخصی و اجتماعی دارد و دنیا و آخرتش خویش و دیگران را به سمت کمال سوق می دهد و تامین کننده سعادت دنیوی و اخروی باشد.امام حسن عسکری(ع) به عنوان تفسیرگر و بیان کننده آموزه های وحیانی قرآن، در تبیان «احسنها» برخی از مصادیق آن را بیان کرده است.

از نظر امام حسن عسکری(ع) انسان ها با هم بسیار متفاوت و متمایز هستند؛ یعنی با این که همه انسان ها در کلیات به هم نزدیک هستند و هر یک از ایشان به سبب دارا بودن اسماء الهی و ظرفیت بی پایان خدایی و متاله شدن، در مقام کرامت ذاتی از دیگر آفریده های الهی حتی فرشتگان برتر هستند،اما این زمانی است که انسان ها با بهره گیری از داشته های فطری و الهامات الهی در شناخت حق و باطل و گرایش به تقوای و گریزش از فجوراسماء الله را در خود ظهور دهند و رنگ خدایی گرفته و به عنوان «صبغه الله» و مُتألّه خدایی شده در جایگاه خلافت الهی قرار گیرند.از نظر آموزه های وحیانی قرآن، انسان ها می توانند با بهره گیری از حجت های ظاهری وحیانی و باطنی الهی عقلانی و ساماندهی فلسفه وسبک زندگی خود بر اساس آن، خویش را «متالّه و ربانّی» ساخته و در مقام خلافت الهی بر هستی سلطه یابند و همه چیز را به تسخیر خویش در آورند و آنها را به کمالات بایسته و شایسته برسانند.اما چنان که گفته شد، فرصت انسان در دنیا بسیار کوتاه است و اگر از این فرصت زمانی کوتاه به درستی بهره نگیرد ممکن است گرفتار زیان و خسران از سرمایه های وجودی خویش شود و نتواند سعادت دنیوی و اخروی خویش را تامین و تضمین کند؛ مگر آن که بتواند در این فرصت کوتاه به چهار عمل اصلی ایمان، عمل صالح و تواصی بالحق و الصبر(عصر، آیات ۱ تا ۳) بپردازد.هم چنین باید در این مدت کوتاه عمرش خویش به گونه ای عمل کند که دارای برترین ها شود و قرب و منزلت خویش را با خدایی شدن افزایش دهد؛ چنین چیزی به سبب شمار بسیار عقاید و اعمال صالح شدنی نیست، بنابراین، انسان اولوا الالباب که مغز و باطن هر چیزی را می شناسد، به سبک و سنگین کردن افکار و اعمال صالح می پردازد و در قول و فعل کاری می کند که بتواند با کم ترین هزینه بیش ترین سود را به دست آورد. از همین روست که به انواع افکار و عقاید رو نمی آورد بلکه تنها در حوزه اندیشه و عقیده افکاری را برمی انگیزند که بسیار سازنده و مفیدتر از دیگر افکار و عقاید است؛ هم چنین در حوزه عزم و عمل و انگیزه نیز سعی می کنند کارهای نیکی را انتخاب کنند که «اقرب» و نزدیک ترین راه برای کسب مقامات و منازل الهی است؛ زیرا از نظر قرآن، برخی از کارها و اعمال «اقرب للتقوی» است؛ چنان که «عفو» و گذشت از دیگران و عدالت قسطی این گونه است؛ یعنی اعمال صالحی است که از دیگر اعمال مفیدتر و سازنده تر است.بنابراین، انسان ها اگر بخواهند برترین ها را بشناسند می بایست به «مفسران حقیقی» قرآن مراجعه کنند که از نظر قرآن، پیامبر(ص) در وهله نخست و نفوس معصومان از آن حضرت در وهله دوم است.

امام حسن عسکری(ع) در مقام تبیین مصادیقی از کارهای برتر نیک که انسان می بایست در مدت کوتاه عمر خویش انجام دهد تا به مقامات عالی و قرب الهی برسد، امور ذیل است:1-وقوف در نزد شبهات: امام حسن عسکری(ع) برترین کار نیک را تقوایی می داند که در سطح عالی قرار دارد؛ ایشان می فرماید: پارساترین مردم کسى است که در هنگام شبهه توقّف کند. از نظر آموزه های وحیانی قرآن، تقوا همانند ایمان دارای مراتب تشکیکی و درجات متمایز و متفاوتی است؛ بنابراین وقتی از ایمان و تقوای انسان سخن می گویند باید به درجات و مراتب آن توجه داشت؛ خدا در قرآن دست کم سه مرتبه و درجه برای ایمان و تقوا قایل شده که در اصطلاح از آن به تقوای عام یا همان تقوای عدالت مثلی، تقوای خاص یا همان تقوای احسان عفوی، و تقوای اخص یا همان تقوای اکرامی ایثاری اشاره کرد. از نظر قرآن، تقوا و ایمان قابل اشتداد است، یعنی از ضعف به شدت می گراید. تا جایی که برخی از متقین در درجه «اتقاکم» قرار می گیرند که «اکرم» مردمان نیز خواهند بود2-انجام واجبات: امام حسن عسکری (ع) هم چنین می فرماید: عابدترین مردم کسى است که واجبات را انجام دهد. از نظر قرآن، هدف مخلوق می بایست بندگی باشد؛ زیرا اگر چه خدا نمی تواند هدفی برای خود داشته باشد؛ زیرا غنی حمید(فاطر، آیه ۱۵) است و غایتی برای خود خدا نیست، اما برای خلق و مخلوق اهداف حکیمانه ای است که از نظر قرآن، کسب این اهداف برای مخلوق تنها از طریق عبودیت و عبادت است.(ذاریات، آیه ۵۶) 3-ترک حرام: امام حسن عسکری(ع) هم چنین می فرماید: زاهدترین مردم کسى است که حرام را ترک نماید. باید توجه داشت که همان طوری که انجام واجبات موجب می شود تا انسان به مصالح اتم و اکمل برسد، هم چنین ترک حرام موجب می شود تا انسان از مفاسد اتم و اکملی که می تواند انسان را از متاله و خدایی شدن بازدارد، رهایی یابد؛ زیرا هر حرامی انسان را از خدا دور کرده و امکان بروز صفات الهی را از انسان می گیرد. ترک محرمات می تواند انسان را در شرایط مناسبی قرار دهد. 4-ترک ذنوب: امام حسن عسکری(ع) می فرماید: کوشننده ترین مردم کسى است که گناهان را رها سازد. باید توجه داشت که ذنب به هر عملی گفته می شود که پیامدهای برای انسان در دنیا و آخرت داشته باشد؛ البته این واژه در گناه به سبب تبعات بد به کار رفته شده است، زیرا گناه دنباله و ذنبی دارد که انسان می بایست پاسخگوی آن پیامدها باشد. از نظر قرآن، هر کسی می بایست اهل جهاد به ویژه جهاد با هواهای نفسانی باشد و هواهای خود را تحت مدیریت و مهار عقلانیت فطری در آورد و اجازه ندهد که هواهای نفسانی از غضب و شهوت بر نفس مسلط شود و زمام امور آن را به دست گیرد. از نظر قرآن، جهاد نفس امری بزرگ است که برتر از جهاد اصغر مالی و جانی، و هم چنین برتر از جهاد کبیر علمی فرهنگی است؛ زیرا جهاد نفس، درگیری میان عقل و هواهای نفسانی است که دشمن ترین دشمن در انسان همان هواهای نفسانی است.امام صادق(ع) می‌فرماید: از هوا و هوس‌های خود حذر کنید چنانچه از دشمنانتان فاصله می‌گیرید که هیچ دشمنی، دشمن‌تر از پیروی هواهای نفسانی و کشتزارهای زبان‌هایتان نیست.