مسجد النبی(ص) ولنجک

سجده نهایت تذلل در پیشگاه خدا             

نماز در شرایع آسمانی بلکه حتی شرایع غیر آسمانی، یکی از راه‌های تقرب به معبود است. البته نماز در همه آنها به یک شکل و شیوه انجام نمی‌شود. با این همه، کامل‌ترین و برترین حالتی که نمازگزاران در برابر معبود خویش می‌گیرند، حالت سجده است؛ از همین رو خورشیدپرستان و بت‌پرستان نیز در برابر معبودهای خویش به سجده می‌افتند؛ چرا که آن را نهایت تذلل و خضوع و خشوع در برابر معبود خویش می‌دانند.نماز مجموعه‌ای از اعمال و اذکار است که باز رکوع و سجده در آن از ارکان اصلی نماز به شمار می‌رود.از نظر قرآن، نماز در همه شرایع آسمانی وجود داشته و همه پیامبران به‌ویژه پیامبران اولواالعزم بدان دعوت کرده‌اندبر اساس نوشته‌های تلمود، «علاوه‌بر عبادت‌ها و نمازهای فردی و خصوصی که انسان به وسیله آن حاجات خود را از خدا می‌طلبد،نمازهای جماعتی نیز هستند که افراد موظّف هستند در آن شرکت کنند. اهمیّت نماز جماعت در گفته‌هایی مورد تایید قرار گرفته است و درباره برگزاری نماز جماعت در کنیسه گفته شده است: «هر آن کس که در شهر او کنیسه‌ای وجود دارد و برای خواندن نماز بدانجا نمی‌رود وی را همسایه بد می‌خوانند و با شدّت، این همسایگان بد را مورد نکوهش و مذمت قرار می‌دهند.» خدا در قرآن درباره نماز در شریعت مسیحی از زبان حضرت عیسی می‌فرماید: به درستی که من بنده خدایم، به من کتاب داده و مرا پیامبر قرار داده است، مرا هر کجا باشم مایه برکت گردانید و تا زنده‌ام به زکات و نماز سفارش کرد. در آموزه‌های قرآن، برخی از ارکان نماز بیان شده است؛ اما چگونگی و شرایط آن را پیامبر(ص) در سنت و سیره خویش به طور قولی و عملی بیان کرده است. ارکان نماز عبارتند از: قیام، نیت، تکبیره الاحرام، رکوع و سجود که به طور مخفف می‌شود: «قنترس».چنانکه گفته شد رکوع در شرایع آسمانی بود تا جایی که اهل کتاب اهل رکوع بوده و در معابد خویش برای نماز خم می‌شدند و تعظیم می‌کردند. از همین روست که خدا به حضرت مریم(س) که از اهل تورات بوده و به عبادت با یهودیان می‌پرداخت می‌فرماید: اى مریم فرمانبر پروردگار خود باش و سجده کن و با رکوع‌کنندگان رکوع نما. ، رکوع و تعظیم در برابر معبود، سنت یهودی در نماز جماعت است که حضرت مریم(س) مامور می‌شود که با آنان نماز جماعت را به این گونه به جا آورد، اما سجده‌، خاص ایشان است؛ زیرا یهود در نماز به سجده نمی‌رفتند.سجده که نهایت خضوع و خشوع در برابر خالق و معبود است، از ویژگی‌های نماز عبادی پیامبران و اولیای الهی است. لذا سجده به عنوان اوج تذلل، در همه مردمانی که خواهان نمایش ذلت در برابر کسی بودند، مطرح است. به عنوان مثال قرآن کریم در مورد سجده برای غیر خدا به سجده مردم جاهلیت به خورشید و ماه در زمان پیامبران قبل از حضرت محمد(ص) اشاره دارد: «و از نشانه‏‌ هاى حضور او، شب و روز و خورشید و ماه است، نه براى خورشید سجده کنید و نه براى ماه و اگر تنها او را مى ‏پرستید، آن خدایى را سجده کنید که آنها را خلق کرده است.»(فصلت، آیه ۳۷)به نظر می‌رسد که تفسیر سجده به معنای تواضع‌، معنای حقیقی کلمه نیست، بلکه معنای لازم و مجازی آن است؛ چرا که سجده از واژه «سجد» به معنای ورم و تورم کردن پا است. البته زمانی که با سر گذاشتن بر خاک، پیشانی شخص ورم کند و نشانه‌ای از آن به جا ماند، به آن موضع و مکان متورم در پیشانی، مسجد می‌گویند. بنابراین، اطلاق مسجد به مکانی چون مساجد عبادی اهل اسلام به دلیل آن است که شخص در آن مکان به سجده می‌رود و نشانه‌ای آن در پیشانی‌اش به جا می‌ماند. خدا در‌باره نقش افتادن پیشانی به دنبال سجده یاران پیامبر(ص) می‌فرماید: محمد[ص] پیامبر خداست و کسانى که با اویند بر کافران سختگیر [و] با همدیگر مهربانند، آنان را در رکوع و سجود مى‌‏بینى، فضل و خشنودى خدا را خواستارند، علامت [مشخصه] آنان بر اثر سجود در چهره‌‏هایشان است، این صفت ایشان است در تورات.(فتح، آیه ۲۹(اگر رکوع بیانگر تعظیم در برابرعظمت خدا است؛ سجده، تکریم در برابر خدای «اعلی» است که علو او انسان را به خاک افتادن و سجده برآن می‌کشاند. از این رو در ذکر رکوع می‌گوییم: سبحان ربی‌العظیم و بحمده، که بیانگر تعظیم در برابر جلال الهی است؛ اما در ذکر سجده می‌گوییم: سبحان ربی‌الاعلی و بحمده؛ که بیانگر تکریم خدا در مقام اکرام و جمال است.باید توجه داشت احتمال اینکه سجده در شریعت یهودی و مسیحی باشد، قوی است؛ چرا که خدا در قرآن به سجده حضرت مریم(س) اشاره کرده و فرموده است: مریم! (به شکرانه این نعمت) براى پروردگار خود، فرمانبری و خضوع کن و سجده بجا آور! و با رکوع‌کنندگان، رکوع کن!» پس اگر همه یهودیان یا مسیحیان به سجده اقدام نمی‌کردند، ولی برخی از آنان سجده را واجب می‌دانستند. شاید سجده در شرایع دیگر برای عموم مستحب بوده‌، ولی برای اولیای الهی به شکلی مستحب موکد یا واجب بوده است؛ از همین رو خدا در قرآن از سجده برخی ازاهل کتاب سخن به میان می‌آورد و می‌فرماید: اهل کتاب همگی یکسان نیستند، جمعیّتى هستند که (به حق و ایمان) قیام مى‌کنند و پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را مى‌خوانند در حالى که سجده مى‌نمایند. خدا به صراحت در قرآن می‌فرماید که رهبران و پیامبران الهی و اولیای خاص، اهل سجده بودند: آنها پیامبرانى بودند که خداوند مشمول نعمتشان قرار‌داده بود، از فرزندان آدم و از کسانى که با نوح بر کشتى سوار کردیم و از دودمان ابراهیم و یعقوب و از کسانى که هدایت کردیم و برگزیدیم. آنها کسانى بودند که وقتى آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى‌شد به خاک مى‌افتادند، سجده مى‌کردند و‌گریان بودند.»(مریم، آیه ۵۸(از نظر قرآن، فرشتگان الهی نیز اهل سجده به خدا هستند؛ چنانکه خدا می‌فرماید: آنها که (در مقام قرب) نزد پروردگار تو هستند، (هیچ گاه) از عبادتش تکبر نمى‌ورزند و او را تسبیح مى‌گویند و برایش سجده مى‌کنند.». انسان می‌بایست با عبودیت، خود را بسازد و حتی اگر در ام الکتاب و لوح محفوظ جزو اهل شقاوت قرارداده شده، به اهل سعادت تبدیل شود؛ چرا که خدای قدیر می‌تواند شقاوت را به سعادت یا برعکس تبدیل کند؛ زیرا قوانین برخدا حاکم نیست، بلکه خدا بر قوانین حاکم است: خدا آنچه را بخواهد محو یا اثبات مى‌کند و اصل کتاب نزد اوست. بی‌گمان یکی از بهترین شرایط برای تبدیل وضعیت آن است که انسان در سجده به استغفار بپردازد و توبه و انابه کند و تضرع و‌ گریه نماید؛ چرا که این حالت بهترین حالت در سجده و نهایت خشوع و خضوع در برابر خدا و تذلل و خواری به درگاه اوست؛ در جایی دیگر نیز درباره ویژگی خاص اولیای الهی می‌فرماید: تنها کسانى به آیات ما مى‏‌گروند که چون آن [آیات] را به ایشان یادآورى کنند، سجده‏‌کنان به روى درمى‏‌افتند و به ستایش پروردگارشان تسبیح مى‌گویند و آنان بزرگى نمى‌فروشند، پهلوهایشان از بسترها جدا می‌شود [و] پروردگارشان را از روى بیم و طمع مى‏‌خوانند و از آنچه روزی‌شان داده‌ایم انفاق مى‌کنند‌، هیچ‌کس نمی‌داند چه‌ پاداش‌های مهمّی که مایه روشنی چشم‌هاست برای آنها نهفته شده، این پاداش کارهایی است که انجام می‌دادند! (سجده، آیات ۱۵ تا ۱۷(

زنگ تفکر: ﺍﺯ شخصی ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ: ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﻗﺒﻪ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ، چه به دست ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﯼ؟ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩ: ﻫﻴــﭻ ...! ﺍما، ﺑﻌﻀﯽ چیزﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻡ؛ ﺧﺸﻢ، ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ، ﺍﻓﺴﺮﺩﮔﯽ، ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻋﺪﻡ ﺍﻣﻨﯿﺖ ﻭ ﺗﺮﺱ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﯼ ﻭ ﻣﺮﮒ...ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ به دﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﺎلماﻥ ﺧﻮﺏ می شوﺩ؛ ﮔﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍدن ها ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺁﺳﻮﺩﻩ و راحت مان می کند...