عوامل معنوی سرور از نظر قرآن            

سرور، حالتی نفسانی باطنی در قلب و نفس انسانی است که از تحقق خواسته قلبی و موفقیت و کامیابی در امری پدید آمده و آثار آن در ظاهر به صورت، بشاش شدن چهره، خط و چاله افتادن در صورت، تبسم بر لب، اشک شوق و شادی و مانند آنها آشکار می شود.این حالت که بهترین حالت برای نفس انسانی است، اوج آرامش و لذت را در شخص نشان می دهد. ازهمین روست که هرانسانی دنبال کسب عوامل مادی و معنوی ایجاد سرور در خود است. از نظرآموزه های قرآنی، عوامل بسیاری در ایجاد سرور حقیقی در انسان نقش دارد که شامل عوامل مادی چون آب و باران(روم، آیه ۴۸)، رنگهای شاد چون رنگ زرد(بقره، آیه ۶۹)، گیاهان و رویش آن(حج، آیه ۵؛ نمل، آیه ۶۰)، همسر و فرزند(فرقان، آیه ۷۴) و اصولا نعمت های دنیوی می شود که همه آنها نقش مهمی در سرور آدمی دارد.البته سرور واقعی و حقیقی در عوامل معنوی است؛ زیرا عوامل معنوی سروری را ایجاد می کند که دایمی وابدی است؛ این عوامل معنوی انسان را به سوی خدایی سوق می دهد که اساس همه آرامش ها و خوشبختی ها و شادی ها است. از همین روست که از نظر قرآن، کسی دنبال سرور حقیقی است، آن را تنها در بندگی خدا می تواند به دست آورد؛ زیرا هدف خلقت انسان، بندگی و عبودیت خدا است و کسی به این هدف کمالی دست یافته باشد، به سرور حقیقی جاودانه و ابدی دست یافته است؛ چرا که خوشبختی ابدی در سایه سار بندگی ایجاد می شود و شخصی که بنده خدا شد، از خوشبختی و آثار آن چون سرور ابدی نیز بهره مند خواهد شد و هرگز گرفتار حزن واندوهی نخواهد گشت.از نظر آموزه های وحیانی قرآن، هر آن چه که مصداق عبادت و عبودیت خدا به شمار می رود، عاملی مهم در سعادت و خوشبختی ابدی انسان و نیز مایه سرور او خواهد بود. براین اساس، بهره مندی از فضل و رحمت الهی که در سایه خداباوری، قیامت باوری و حسابرسی قیامت و نیز تقوای الهی با انجام عبادتهایی چون تهجد شبانه، قرائت قرآن و بهره مندی از علوم و معارف و مواعظ قرآنی، کسب معارف و علم نوری الهی نه علم ظاهری، ایثارگری و اعمال صالح خالصانه عبادی هم چون اطعام به نیازمندان و شهادت در راه خدابه دست می آید، مهم ترین و اساسی ترین عوامل معنوی سرور و شادی در انسان است.از نظر قرآن، سرور اخروی برخى چهره ها در قیامت، چیزی جز پاداش عمل نیک و صالح آنان در دنیا نیست، باید توجه داشت که در آموزه های وحیانی قرآن به این نکته توجه داده می شود که عمل صالح زمانی ارزشی می شود و بار ارزشی و معنوی می یابد که با ایمان به خدا و معادباوری آمیخته باشد. راه های معنوی کسب سرور در خود و دیگران براساس روایات و آیات بسیار است که از جمله آن ها می توان به مواردی چون خوشرویی و تبسم به روی او ،زدودن اندوه از دل او ، پرداخت بدهی اش ، سیر کردن شکم گرسنه اش اگرچه ثروتمند باشد. دیانت و زیبایی همسر ، افطار روزه مستحبی نزد میزبان ، صلوات بر پیامبر و اهل بیتش علیهم السلام که باعث شادی شان می شود و شوخی مؤدبانه اشاره کرد.از نظر قرآن و اسلام انسان مومن به سبب عوامل معنوی سرور، هماره در سرور است، هر چند که در مشکلات مالی و نواقص زندگی گرفتار باشد؛ زیرا لذت بندگی او را سرمست می کند تا جایی که هیچ نقص مادی او را گرفتار حزن و اندوه نسازد، بلکه هماره با چهره ای متبسم و بشاش با دیگران برخورد می کند و موجبات سرور دیگران را نیز حتی با ایثارگری و خودگذشتگی ازنیازهای ضروری خویش فراهم می آورد؛ چنان که امام صادق(ع) نقل می کند: ؛ رسول خدا( ص)فرمود: محبوبترین اعمال نزد خدا سرورى است که به مؤمنى رسانى: گرسنگى او را بزدائى یا گرفتارى او را بردارى.در حقیقت این افراد سرور خویش را در سرور دیگران نیز می جویند؛ چنان که امام باقر(ع) می‌فرمایند: ، در واقع یکی از دوست‌داشتنی‌ترین اعمال نزد خداوند، شاد کردن مومنین است»امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «لبخند شخص به روی برادر مؤمن حسنه است و برداشتن خار و خاشاکی از وی حسنه است و خدا به چیزی محبوبتر از مسرور ساختن مؤمن پرستش نشده است.هم چنین پیامبر(ص) فرموده: محبوب ترین اعمال در نزد خدا ادخال سرور بر مومن است و این که غمی را از و بردارد و یا دینی را ادا کند یا او را از گرسنگی به طعامی برهاند». امام رضا(ع) می‌فرماید: «به درستی که بعد از انجام واجبات، هیچ کاری در نزد خدای عزوجل برتر از شاد کردن مؤمن نیست.»امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «گمان نکنید وقتی مؤمنی را شاد می‌کنید فقط او را شاد کرده‌اید، بلکه به خدا سوگند ما را شاد کرده‌اید، بلکه بالاتر، به خدا سوگند که رسول خدا را شاد کرده‌اید.».البته شادی می بایست از طریق عوامل مشروع و معروف باشد، نه نامشروع و منکرات. از همین روست که امام حسین(ع) می فرماید: «برترین کارها بعد از نماز، شاد کردن قلب مؤمن با اموری است که گناهی در آنها نباشد.».بر اساس تفسیر آیه «رضی الله عنهم»، خداوند از اخلاص و عبادت مؤمنان خشنود می گردد .شکی نیست که جلوه این عبادت و رضایت را می توان در ادخال سرور یافت؛ زیرا بر اساس روایات، هر کس مومنی را مسرور و شاد سازد، خدا را مسرور و شاد ساخته است. از همین روست که در در بیان عرف متشرع و آموزه های شریعت اسلام، ادخال سرور تعبیر عامی است که شامل هر عملی می‌شود که مشکلی از مؤمنی برداشته شده و باعث شادی وی گردد؛ چرا که برآوردن حاجات برادران دینی موجب سرور و خوشحالی ایشان می‏گردد و ثواب چنین کاری از حدّ و اندازه بیرون است. بی گمان مهم ترین ثواب و پاداش این عمل نیک الهی، رضایت الهی و سروری است که در دل خود شخص عامل سرور ایجاد می شود؛ یعنی پیش از آن که دیگری را مسرور کنی، خود به سرور می رسی و مسرور می شوی.خدا در قرآن بیان می کند که سرور اهل بهشت چنان شدت می یابد که به سطح «فرح» می رسد که نوعی هیجان شدید است که انسان را بی اختیار و سرمست می کند.(آل عمران، آیه ۱۷۰)در یک کلمه از نظر قرآن، سرور حقیقی حتی در دنیا برای کسانی است که خداباور بوده و در سایه عبادت خالصانه به بندگی می پردازند؛ چنین افرادی نه تنها در دنیا با همه مشکلات و نواقص زندگی در سرور هستند، بلکه برای آنان خوشبختی ابدی است که سرور جاودانه برای آنان رقم می خورد؛ درحالی که کسانی که دنبال دنیا طلبی و سرور در آن هستند، به سبب ناپایداری دنیا به زودی گرفتار غمی جانکاه خواهند شد. از نظر قرآن، این افراد به سبب دنیاطلبى، از سرور و شادى ابدی در قیامت محروم می شوند و همه آن چه دردنیا تجربه کرده اند، به بلایی برای جان آنان تبدیل می شود.(قیامت، آیات ۲۰ تا ۲۴)>