جن در قرآن 1403/7/4
جن در قرآن
جن به سبب غیر قابل رویت بودن، یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در زندگی انسان در کنار فرشتگان است. ویژگی عدم رویت جن موجب می شود که برخی آن را با فرشتگان اشتباه بگیرند و گمان کنند با فرشتگان ارتباط دارند، در حالی که جنیان هستند که به سبب ارتباط انسان با آنان، نه تنها زندگی بسیاری از انسان ها را مختل می کنند، بلکه موجب گرفتارهای عظیم و عذاب های الیم در دنیا و آخرت می شوند.جنیان نمی بایست خود را به انسان نشان دهند؛ بنابراین، کسانی که خود را به انسان نشان می دهند، از جنیان شیطانی هستند. البته از نظر قرآن تا زمانی که انسان خود نخواهد حتی جنیان شیطانی خود را نشان نمی دهند؛ زیرا جنیان گویی در فضایی هستند که کلید ارتباط با آنان در دست انسان است و این انسان است که راه ورود جن را به سوی عالم انسانی باز می کند و امکان «سلطه» آنان را فراهم می آورند. شناخت جن و ویژگی ها و ضعف و قوت آنان ضروری است؛ زیرا جنیان شیطانی مهم ترین عامل پس از هواهای نفسانی در گمراهی و شقاوت ابدی انسان است. بنابراین، شناخت جن به ویژه شیطان می تواند در قالب دشمن شناسی مورد استفاده قرار گیرد و بصیرت انسان را نسبت به دشمن افزایش دهد؛ به ویژه آن که معارف قرآنی نسبت به جنیان از معارف قطعی و یقینی و علمی است که شک و ریب در آن راه نمی یابد.جنیان از آفریده های الهی از عصاره و «مارج» آتش هستند که پس از انسان از نظر جایگاه خلقتی قرار می گیرند، هر چند که از نظر زمان خلقت، جن بر آدم و انسان مقدم است، اما از نظر منزلت و مقام پایین تر است. آنان دارای ویژگی هایی هستند که شناخت این ویژگی بسیار مهم است. 1-اراده و اختیار: جن هم چون انسان دارای اراده و اختیار آزاد در عقیده و انجام کارهای خودش است.2-آمیزش جنسی: همان گونه که انسان و حیوانات دارای آمیزش جنسی هستند، جن نیز این گونه است. شباهت آمیزش جنسی انسان و جن تا جایی است که حوریان در بهشت برای هر دو نوع از آفریده های الهی قابل استفاده جنسی است.3- توانایی سجده: جن همانند انسان دارای توانایی سجده است و این سجده به شکل ارادی و اختیاری انجام می شود؛ 4-مشارکت جن و انسان: جن و انسان می توانند در کارهایی با هم مشارکت داشته باشند. البته ممکن است این مشارکت به نتیجه ای نیانجامد، ولی این قابلیت مشارکت میان دو نوع وجود دارد.5-اجل: جنیان همانند انسان دارای عمری مشخص و معین هستند و سرانجام اجل مرگ آنان را می گیرد و می میرند.6-تعلیم انسان: جنیان می توانند به انسان علومی را تعلیم دهند که از جمله آنها علم سحر است که موجب اختلاف میان انسان ها می شود و زن و شوهرها را از هم جدا می کند.7-اشتراک در بهشت و دوزخ: جن و انس در آخرت در بهشت و دوزخی می روند که برای هر دو نوع فراهم آمده است؛ بنابراین، بهشت و دوزخ جن از بهشت و دوزخ انسان جدا نیست.8-اخلاق و ادب: جن دارای روحیات اخلاقی و رویه ادبی هستند. از همین روست که آن را در گفتار و رفتار خویش به نمایش می گذارند، چنان که همین روحیه و رویه را نسبت به خدا به کار گرفتند.9-وسوسه گری: جن می تواند وسوسه گر باشد، چنان که شیاطین جنی این گونه هستند و خدا بر پیامبر(ص) و مومنان فرض و واجب دانسته تا از وسوسه آنان به خدا استعاذه و پناه برند.10-ارتباط با انسان: جنیان می توانند با انسان ارتباط بگیرند. البته این امر مشروط به گرایش و اقدام انسان است؛ 11-عبادت و عبودیت: جن همانند انسان برای عبودیت و عبادت ارادی و اختیاری خلق شده تا از این طریق به کمال بایسته و شایسته اش برسد.12-هدایت تکوینی: جنیان همانند انسان بلکه هر آفریده ای دیگر تحت ربوبیت الهی قرار دارد و خدا در باطن جن نرم افزار هدایت تکوینی و فطری را قرار داده تا او را به کمال بایسته و شایسته اش برساند.13-اسلام : افزون بر هدایت تکوینی فطری، جن همانند انسان از هدایت تشریعی وحیانی اسلام و شرایع آن برخوردار است. از این روست که مومنان از جن به تورات و حضرت موسی(ع) و نیز به پیامبر(ص) و قرآن ایمان آوردند.14- اطاعت از خدا: جن همانند انسان موجودی دارای حق انتخاب اطاعت یا عصیان است. مومنان آنان نه تنها به خدا ایمان آورده و اطاعت امر می کنند، بلکه به خدمت پیامبران و مومنان در می آیند تا این گونه اطاعت خویش از خدا را نشان دهند.15-اغواگری: جن کافر و شیطانی تمام تلاش خویش را می کند تا انسان را اغوا کرده و فریب دهد و به گمراهی بکشاند و خود و انسان را به دوزخ ببرد.16-افترا: از شیوه های فریبکارانه جنیان شیطانی افترا و دروغ پردازی،، و نسبت های ناروا به خدا از جمله شریک، همسر و فرزند است.17-فساد و افساد: جنیان شیطانی همانند انسان های کافر و شیطانی، به جای اصلاح امور، در زمین فساد و افساد می کنند تا جایی که حضرت سلیمان(ع) آنان را به غل و زنجیر می کشد؛ زیرا برخی از آنان چون عفریت جنی به اختیار در خدمت حضرت بود، اما شیاطین آنان تمرد و عصیان و فسادگری داشند که به زنجیر کشیده شدند.18-امانت داری: جن همانند انسان دارای اصول اخلاق فطری از جمله عدالت قسطی، امانت هستند. 19-ابتلاء و امتحان: همان گونه که انسان ها به اشکال گوناگون مورد ابتلاء و امتحان و فتنه قرار می گیرند، جنیان نیز این گونه هستند. 20-تنوع و تعدد امت ها : جنیان همانند انسان ها دارای امت ها و گروه های متعددی هستند. از جمله این گروه ها می توان به گروه های صالح و گروه های ستمگر و مانند آنها اشاره کرد.21-پیامبری: جنیان قابلیت آن را دارند تا به سطح پیامبری برسند؛ زیرا قرآن به صراحت از پیامبرانی از جنس انسان و جن سخن به میان آورده است.22-فهم سخن انسان: جنیان توانایی فهم سخن انسان را دارند. از این روست که می توانند کلام انسانی و آیات قرآنی بیان شده از سوی انسان را بشنوند و بفهمند.23-وحی به انسان: جن می تواند به شکل «وحی» با انسان ارتباط برقرار کند و مطالب و مقاصد خویش را در دل انسان القا کند به طوری که گمان می کند که از «وحی» الهی سود برده است. تفاوت وحی الهی با وحی شیطانی آن است که جن شیطانی «غرور» و فریب را القا می کند و سخنان زیبا و باطل را در دل می افکند و این گونه مردم را از راه حق و هدایت دور می سازد.24-نامرئی بودن و عدم رویت: جن برای انسان غیر قابل رویت است، در حالی که آنان انسان را می بینند. پس اگر انسانی جن را می بیند، در شکل و صورت اصلی آن نیست، بلکه در اشکال و صورت های دیگر است.25-عصاره آتش: خلقت انسان از عصاره خاکی و عناصر آن است، در حالی که خلقت جن از عصاره و «مارج» آتش سموم و سمی است.26-برکت آب: به نظر می رسد که آب در زندگی جنیان نقش بسیار اساسی و پر رنگی دارد، چنان که در زندگی انسان ها این گونه است؛ 27-قوت و قدرت: جن دارای قوت و قدرتی است که می تواند به چشم هم زدنی اشیاء بزرگ هم چون تخت سلطنتی را از جایی دور چون یمن به فلسطین در شامات بیاورد.28- بنایی: جنیان توانایی مهارتی چون ساختمان سازی و بنایی را دارند چنان که این کار را برای حضرت سلیمان(ع) انجام می دادند.29-غواصی: جنیان توان رفتن به زیر آب و غواصی را دارند و می توانند از زیر آب و دریا گوهرها را برای انسان بیاورند.30-بینایی: جنیان توانایی دیدن و شنیدن همانند انسان را دارند. آنان می توانند انسان ها را ببیند و سخنان آنان را بشنوند و فهم و درک کنند.31-غرور و فریبکاری: جنیان توانایی این را دارند که انسان را فریب دهند و در دام غرور بیاندازند .32-تسخیر شدگی: همه هستی و ما سوی الله تحت تسخیر انسان است. پس از نظر قرآن جن نیز تحت تسخیر انسان در می آید و جن قابلیت تسخیر دارد؛ 33-تفاوت و امتیاز: میان جنیان تفاوت های بسیاری است تا جایی که برخی بر برخی دیگر برتری و امتیاز دارند و در یک سطح درجه نیستند؛ چنان که انسان ها نیز چنین هستند.34- تکلیف جنیان: جنیان دارای تکلیف و مسئولیت هستند و همانند انسان می بایست به تکالیف عبادی خویش بر اساس هدایت فطری عقلی و هدایت تشریعی نقلی عمل کنند.35-تفقه جنیان: جنیان در سطح فقاهت و ژرف اندیشی توانایی ادراکی دارند، اما در سطح تعقل نیستند، 36-تنزیه : جنیان همانند انسان دارای توانایی ادراک و فهم بالایی هستند و می توانند خدا از هر گونه عیب و نقص مبرا و پاک دانسته و تنزیه کنند.37-عقاید: جنیان همانند انسان دارای عقاید گوناگونی از توحید،شرک و کفر و تکذیب و تصدیق خدا و قیامت و رسولان و مانند آنها هستند.38-تصرف در انسان: جنیان توانایی تصرف در انسان دارند و شخصی که خود در دام سلطه جنیان افتاده گرفتار جن زندگی و حیرت می شود.39-عدم سلطه بر انسان:جنیان بر انسان سلطه ای ندارند، مگر انسان خود سلطه جنیان را پس از وسوسه گری آنان بپذیرند.40-دشمنی با پیامبران: جنیان شیطانی همانند انسان های شیطانی علیه پیامبران دشمنی می کنند تا جلوی فعالیت های تبلیغی آنان را بگیرند.41-فسق : جنیان در رفتارهای اجتماعی همانند انسان گرایش به فسق دارد و همانند انسان از اطاعت امر الهی سرباز می زند و راه گمراهی و فسق پیشه می گیرد.42-ولایت: هیچ ولایتی برای جن بر انسان نیست، همان گونه که هیچ سلطه ای برای آنان نیست، عدم علم غیب: جنیان نسبت به عالم غیبب چون آینده و مانند آنها هیچ علمی ندارد؛ 43-فهم و درک معارف قرآنی و توراتی: جنیان توانایی فهم و درک معارف قرآنی و توراتی را دارند و آن را درک و فهم کرده و می توانند تصدیق یا تکذیب کنند.44-تعجب و شگفتی: جن همانند انسان می تواند نسبت به اموری واکنشی هیجانی و احساسی بروز دهد که شامل تعجب و شگفتی نسبت به امری چون قرآن و آیات آن است.45-جهل و شک: جنیان همانند انسان ممکن است نسبت به امری علم یا جهل داشته باشند یا حتی گرفتار شک شوند، 46-استراق اخبار غیب: با آن که جنیان دارای علم غیب نیستند، ولی می توانند استراق سمع کرده و اخباری از آینده نزدیک را بدزدند؛ 47-آمیختن راست و دروغ: جنیان می توانند دروغ بگویند و راست و دروغ را به هم آمیزند. 48-ساخت و ساز: جنیان توانایی ساخت و ساز بر اساس طرح های انسانی را دارند، هر چند که خود توانایی خلاقیت و طراحی ابتدایی ندارند.49-زندگی اجتماعی: جن همانند انسان دارای زندگی اجتماعی و دارای گروه ها و امت ها است. 50-زیباطلبی: جن و انس گرایش به زیبایی داشته و زینت ها و آرایه های زینتی را دوست دارد و به سوی آن می رود.51-سفاهت: جنیان از نظر ادراکی به سبب دفن فطرت خویش گرفتار سفاهت و بی خردی می شوند و همانند انسان ها به شطط و سخنان بیهوده و دور از حق گرایش می یابند.52-شعور و شناخت: جنیان دارای شعور و ادراک و شناخت و معرفت نسبت به حقایق و جداسازی حق و باطل و نیز گرایش و گریزش ها بر اساس آن هستند.53- توانایی ظهور و دیده شدن:جنیان قابلیت آن را دارند که خودشان را برای انسان ظاهر کنند و انسان ها آنان را ببیند.54-عروج به آسمان: جنیان توانایی عروج به آسمان را دارند تا از اخبار آینده و غیب آگاه شوند و سرقت کنند.55شکنجه با آتش: با آن که جن از آتش است ولی به سبب تخلف از اوامر و ترک عمل و عصیان، به آتش عذاب و شکنجه می شود. حسابرسی جن در قیامت از امور قطعی است که به دنبال آن به بهشت یا دوزخ می روند.