مسجد النبی(ص) ولنجک

فرشتگان از نظر قرآن        

اعتقاد به فرشتگان یکی از اصول اعتقادی است که می بایست مومنان به آن باور داشته باشند؛ زیرا اعتقاد به فرشتگان به عنوان بخشی از «عالم الغیب» بر اساس آن چه آموزه های وحیانی قرآن، بیان می کند، می تواند نه تنها در «هستی شناسی» به ما کمک کند، بلکه در «سبک زندگی» ما تاثیر مستقیم به جا گذارد. کسانی که به اموری چون «جن» یا «فرشته» باور ندارند، کنش و واکنشی را در زندگی دنبال می کنند که می تواند آثار بدی به جا گذارد؛ زیرا «توهم» انگاشتن، مثلا موجودی به نام ابلیس از جنیان و «عدو مبین» بودن او می تواند انسان را به بیراهه برد و در برابر دشمنی واقعی کنش و واکنشی نداشته باشد. هم چنین عدم اعتقاد به فرشتگان و «نقش فرشتگان» در زندگی انسان می تواند «توهمات» واقعی را رقم زند و آدمی را از بسیاری از امور غافل سازد و سبک زندگی «وارونه» و «غیر حقیقی» موجب شود. از همین رو، سخن گفتن از «جن و مَلَک» یا به تعبیر فارسی «دیو و پری» سخن از اموری نیست که بی ارتباط به فلسفه و سبک زندگی بشر باشد، بلکه ارتباط تنگاتنگی با آن دارد و می بایست «معرفت و علم یقینی» نسبت به آن دست آورد.از آن جایی که فرشتگان از «عالم الغیب» هستند، دست یابی به این «عالم» جز از طریق «علوم وحیانی» شدنی نیست؛ بنابراین، برای «علم و معرفت» نسبت به فرشتگان لازم است به سراغ قرآن رفته و باورها و اعتقادات خود را نسبت به فرشتگان بر اساس آن سامان دهیم.از نظر قرآن، ایمان به فرشتگان موجب رهایی از ضلالت و گمراهی(نساء، آیه ۱۳۶) و نشانه نیکى و سبب قرار گرفتن در زمره ابرار، صادقان و پرهیزکاران و صابران است.(بقره، آیه ۱۷۷)با توجه به نقش فرشتگان در هستی به ویژه زندگی انسان ها، لازم است تا صفات و جایگاه آنان در هستی دانسته شود تا بتوان با دیدی باز و روشن «کنش و واکنش» خود را با آنان ساماندهی کرد. در آیاتی قرآنی صفاتی برای فرشتگان بیان شده است که عبارتند از : 1-ایمان فرشتگان: فرشتگان از جمله موجودات هستی هستند که به خدا ایمان دارند و به عنوان مومن در قرآن از آن ها یاد شده است(غافر، آیه ۷)؛ 2-کرامت فرشتگان: از نظر قرآن، همان طوری که انسان دارای «کرامت ذاتی» است(اسراء، آیه ۷۰)، فرشتگان نیز دارای کرامت ذاتی هستند البته تفاوت انسان و فرشته در کرامت ذاتی آن است که انسان دارای اراده و حق انتخاب آزاد است که این کرامت را با «کرامت اکتسابی تقوا» حفظ و تقویت کند(حجرات، آیه ۱۳)، 3-محدودیت علمی: از نظر قرآن، فرشتگان دارای علم هستند (عنکبوت، آیات ۳۱ و ۳۲)؛ و این علم آنان به ظاهر و باطن انسان است(انفطار، آیات ۱۰ تا ۱۲)؛ چنان که علم آنان به گذشته و آینده است(همان)؛

4-محدودیت مقامی: از نظر قرآن، فرشتگان با توجه به ماموریت و مسئولیت ها دارای مقامات معلوم و معین هستند که از آن خارج نمی شوند. 5-ایمان به الوهیت الهی: فرشتگان الوهیت را تنها برای خدا می دانند و هیچ ادعایی نسبت به الوهیت خویش ندارند؛ زیرا اگر چنین ادعای باشد همانند دیگران عذاب خواهند شد. 6-بهره مند از مدد الهی: از نظر قرآن، فرشتگان از مدد الهی بهره مند می شوند تا بتوانند به امداد بشر بپردازند و مومنان را در بحران ها کمک و یاری رسانند.(انفال، آیه ۱۲)

7-بالهای فرشتگان: از نظر قرآن، دارای بالهایی هستند که البته با توجه به مقامات آنان از نظر تعداد مختلف است؛ چنان که برخی از آن ها دو یا سه یا چهار بال دارند و برخی دیگر بیش تر از این.(فاطر، آیه ۱) 8-برکت فرشتگان: خدا در قرآن بیان می کند که فرشتگانی که در مظاهر نورانیت الهی قرار می گیرند از برکت خاص برخوردار می شوند(نمل، آیات ۷ و ۸)؛ 9-بندگان خالص شده خدا: از نظر قرآن، فرشتگان از سوی خدا «خالص شده» اند تا به مسئولیت هایی الهی خویش بپردازند. از همین روست که آنان را خدا به وصف «مخلَصون» به فتح لام می ستاید.10-زیبایی: فرشتگان از نظر زیبایی در اوج هستند تا جایی که زیبارویان به «پری و مَلَک» توصیف می شوند و خدا نیز آن را با سکوت تایید می کند.(یوسف، آیات ۲۹ و ۳۱) 11-عبودیت خدا: از نظر قرآن، فرشتگان نیز «عبادالله» هستند، با این تفاوت که آنان «عباد مُکرَم» خدا هستند و هر چه را که خدا فرمان دهد بی چون و چرا انجام می دهند و عصیانی نمی ورزند. این شامل فرشتگان «مُقرَّب» خدا نیز می شود.

12-فقدان استکبار: انسان و جن گرفتار استکبار می شود و این گونه نسبت به خدا عصیان می ورزد و از اطاعت فرمان سرباز می زند؛ اما فرشتگان این گونه نیستند 13-اطاعت و امانت: فرشتگان موجوداتی امین نسبت به امر الهی هستند و بر همین اساس دیگران هر چه از آنان می رسد اطاعت کرده و به یک معنا فرشتگان مطاع و دیگران مطیع می شوند؛ اما این اطاعت از فرشتگان در حقیقت اطاعت از امری الهی است که آنان امانت دار آن بوده و در آن خیانت نمی ورزند.(تکویر، آیه ۲۱)

14-شهادت به توحید: فرشتگان به وحدانیت الهی شهادت می دهند و این گونه ایمان توحیدی خویش را بیان می کنند.(آل عمران، آیه ۱۸) 15-اختصام و مجادله علمی: از نظر قرآن، فرشتگان در مقام «مجادله احسن» با دیگران به «اختصام» می پردازند و حتی نسبت به حقانیت خویش در موضوع استدلال می کنند 16-ماموران الهی: فرشتگان کارگزاران و ماموران الهی هستند و هر یک با توجه به مقامات و «جناح» مسئولیت ها و وظایفی را به عهده دارند که انجام می دهند17-حشر فرشتگان: همه موجودات از جمله فرشتگان در قیامت «محشور» می شوند. البته حشر فرشتگان برای ادای شهادت است.18-نزول و عروج فرشتگان: از نظر قرآن، فرشتگان برای انجام ماموریت نزول و عروج دارند و در کارهای خویش صادق هستند. 19-خوف فرشتگان: از نظر قرآن، فرشتگان نیز دچار خوف می شوند و برای رهایی از خوف تسبیح می گویند.(رعد، آیه ۱۳) 20-خشونت فرشتگان: فرشتگان به دلیل آن که ماموران خدای رحمان هستند، به رحمانیت الهی نسبت به گنهکاران واکنش شدید و خشنی دارند و با آنان با خشونت رفتار می کنند(دخان، آیات ۴۴ تا ۴۷) 21-خلافت در زمین: از نظر قرآن، محال نیست که خدا فرشتگان را برای خلافت به زمین بفرستد و انسان ها را از خلافت بردارد.(زخرف، آیه ۶۰) 22-صداقت فرشتگان: از نظر قرآن، فرشتگان در کار و قول و فعل خویش صادق هستند و کذب و دروغ در عمل و قول ایشان راه نمی یابد.(حجر، آیات ۵۸ و ۶۴) 23-عدم خستگی: انسان ها در کارها از جمله بندگی و عبادت خسته می شوند؛ اما فرشتگان به طوری هستند که خستگی در آنان معنا ندارد و هرگز از عبادت خدا خسته نمی شوند.(انبیاء، آیات ۱۹ و ۲۰)24-عصمت: از دیگر صفات فرشتگان عصمت آنان است که موجب می شود تا از عصیان و گناه و خطا و نسیان و مانند آن ها در امان باشند.25-قلب فرشتگان: از نظر قرآن فرشتگان دارای قلب هستند که می تواند حالات متفاوتی را به خود بگیرد که شامل فزع و آرامش و خوف و مانند آن است.(سباء، آیه ۲۳) 26-درجات و مراتب فرشتگان: فرشتگان در یک سطح نیستند، بلکه با توجه به ظرفیت ها و دارایی ها از نظر صفات الهی، دارای درجات و مراتب گوناگونی هستند که بیانگر میزان «قُرب و بُعد» ایشان از خدا نیز است. 27-فاقد اراده و اختیار: فرشتگان دارای اراده و حق انتخاب آزاد هم چون جن و انس نیستند، بلکه بی اراده و اختیار هستند و هر چه خدا گفت بی چون و چرا انجام می دهند و عصمت آنان اکتسابی نیست، بلکه عصمت ذاتی است.(نحل، آیه ۵۰؛ صافات، آیه ۱۶۴)