مسجد النبی(ص) ولنجک

چگونه از راه حلال ثروتمند شویم؟           

درست است که درآمد هر کسی وقتی از راه تلاش او به دست بیاید، به خودش اختصاص دارد اما باید توجه داشته باشیم که در اسلام و قرآن کریم در مورد کسب روزی و داشتن درآمد نکته‌های بسیاری مطرح شده است که باید به آن‌ها توجه داشته باشیم. این موضوع به همه مردم مربوط می‌شود، چه کسانی که درآمد کمی دارند و چه افراد ثروتمند، چه کسانی که به عنوان کارمند در خدمت دولت و نظام هستند و خدماتی را به جامعه ارائه می‌دهند و چه افرادی که تجارت می‌کنند یا در بخش خصوصی پولی به دست می‌آورند.پس هر کسی باید درآمد خودش را با معیارهای اسلامی بسنجند و مقایسه کند تا نتیجه بگیرد که آیا درآمدی که به دست می‌آورد و پولی که جمع می‌کند، حلال است یا خیر.مردم به طور ذاتی تمایل به رفاه و آسایش دارند و بسیاری از مردم برای رسیدن به این رفاه، درآمد بیشتر و کسب پول را روشی برای آسایش خود و خانواده می‌دانند. این طرز تفکر موجب شده تا گروهی از مردم برای داشتن پول بیشتر در محیط کار و زندگی خود از دیگران سبقت بگیرند و البته گاهی اتفاق می‌افتد که این سبقت گرفتن به ضایع کردن حق دیگری می‌انجامد. گاهی اتفاق می‌افتد که در میان جمعی، افرادی هستند که استعداد خوبی برای موفقیت در حرفه یا شغل خاصی دارند و می‌توانند در این زمینه رشد کرده و منافعی را نصیب خود و دیگران کنند؛ اما جایگاه این افراد توسط افراد دیگری با استعداد و مهارت کمتر و پایین‌تر گرفته می‌شود. به این دلیل که گروه دوم تمایل زیادی برای جمع کردن پول دارد و برای رسیدن به این هدف از ضایع کردن حق دیگری هم هیچ ابایی ندارد. این اتفاق در مورد بسیاری از مشاغل ممکن است روی بدهد. درمجموع اگر این اتفاق ناخواسته و غیرعمدی باشد می‌توان گفت درآمد آن‌ها اگر به‌اندازه تلاش و متناسب با سعی آن‌ها باشد، حلال است؛ اما اگر به‌صورت عمدی عده‌ای از افراد کم مهارت و بی‌استعداد به جایگاه بالایی در شغل خاصی برسند و هدف تنها کسب درآمد برای شخص یا گروه خاصی باشد، مشخص است که درآمد آن‌ها که از بیت‌المال هزینه شود حلال نخواهد بود.یادآوری این نکته ضروری است که بدانیم زندگی آدم‌های مؤمن و خداشناس با بقیه مردم فرق دارد. آن‌ها برای همه کارهایشان برنامه‌ریزی دقیقی دارند که بر اساس جلب رضایت خدا تعیین شده است. حتی راه‌های پول درآوردن و هزینه کردن آن هم در زندگی این افراد قاعده و قانون اسلامی دارد.رعایت تعادل در پول درآوردن و جمع کردن ثروت یکی از اصل‌های اساسی در زندگی دینی است. در این مورد خوب است به حدیثی که در کتاب میزان الحکمه نوشته شده اشاره کنیم. امام صادق علیه‌السلام درباره تلاش و کوشش برای درآمد حلال فرموده است: «طلب تو در کسب معیشت بالاتر از کسی باشد که کسب معیشت را فروگذاشته و پایین‌تر از طلب شخص حریصی باشد که خشنود و دل‌بسته به دنیا است. میانه‌رو و عفیف باش و از سستی و تنبلی دوری کن و برای کسب آنچه یک مؤمن به آن نیازمند است تلاش کن.» بر اساس این حدیث شریف می‌توان نتیجه گرفت که افراد مؤمن برای کسب رزق و روزی حریص یا تنبل نیستند.درستکاری یکی از شرط‌های لازم برای پول درآوردن در هر شغلی و حرفه‌ای است. همه افراد شاغل چه بخواهند و چه نخواهند، به هر ترتیب با بقیه مردم و مال و اموال آن‌ها سروکار دارند. چون هر کاری نوعی معامله است که یا پول با کالا مبادله می‌شود و یا به ازای خدمتی پولی دریافت می‌شود. پس همه مردم که برای داشتن پول بیشتر تلاش می‌کنند، مسئول هستند تا نهایت تلاش خود را به کار بگیرند تا به ازای پولی که از سایر مردم و یا بیت‌المال جامعه دریافت می‌کنند بهترین کالا یا خدمت را ارائه بدهند.در این مورد باید درستکار باشند و با صداقت و بدون غل و غش معامله کنند و اگر کارمند دولت هستند و از اموال دولتی برای کار خود بهره می‌برند از آن‌ها به بهترین شکل استفاده کنند و امانت‌دار باشند تا پولی که دریافت می‌کنند حلال باشد.درواقع در مقابل تک‌تک این لوازمی که در اختیارشان گذاشته می‌شود مسئول هستند. البته در این مورد باید توجه داشت که امانت‌داری و درستکاری در مسیر کسب رزق و روزی بیشتر از آن‌که برای بقیه فایده داشته باشد، مفید حال خود فرد است و هم برای او برکت دنیایی دارد و هم بار آخرتش را سبک‌تر می‌کند.این نکته اهمیت زیادی دارد که افراد وجدان کاری داشته باشند و کار خود را با خیرخواهی و دلسوزی انجام بدهند. چون فقط زمانی که کسی دل به کارش بدهد و تلاش کند که آن را به‌خوبی و بهترین نحو انجام دهد، کارش را کامل می‌کند و پولی که به دست می‌آورد حلال است. در غیر این صورت سهل‌انگاری در میدان رقابت فقط برای داشتن پول بیشتر و سرسری و بازی پنداشتن آن به کار هیچ کسی نمی‌آید.یکی از مهم‌ترین دستورالعمل‌ها و تذکرات در آیات قرآن درباره پول درآوردن و کسب رزق و روزی در آیه نهم از سوره مبارکه منافقون ذکر شده است که خداوند متعال می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! مبادا اموال شما و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل سازد و هر کس چنین کند پس آن‌ها همان زیانکاران‌اند.»بر اساس این آیه شریفه، همه مردم جامعه باید توجه داشته باشند که دارایی‌ها و اموالی که در اختیار دارند آن‌ها را از یاد خدا غافل نکند و البته بدانند که این دارایی‌ها وسیله آزمایش آن‌هاست. نکته مهم دیگر این است که افراد در زمان کسب روزی نباید تنها به فکر منافع خودشان بوده و از دیگران غافل باشند. در آیه‌های قرآن کریم در این باره تأکید بسیاری وجود دارد. به عنوان مثال در آیه 103 سوره مبارکه توبه در این باره می‌فرماید: از اموال آن‌ها صدقه بگیر تا به وسیله آن پاکشان کنی و رشدشان دهی و دعایشان کن که دعای تو آرامشی برای آن‌هاست و خدا شنوای بیناست.»

نکته قابل توجه در این باره آن است که یکی از آثار زکات، این است که روح انسان از وابستگی‌های مادی و هدف قرار دادن دنیا پاک می‌شود. یعنی انسان آن‌قدر دغدغه جمع کردن پول و ثروت را ندارد که از یاد خدا و آخرت غافل شود.هر انسانی شیوه‌ای برای پول درآوردن و کسب رزق و روزی خودش دارد. یکی کارگری می‌کند، دیگری از علم و دانسته‌هایش خرج می‌کند و شخص دیگری هم سعی می‌کند با داد و ستد تجاری پولی به دست بیاورد. در هر صورت همه این افراد دنبال رزق و روزی هستند که خدا برایشان تهیه کرده است. اما اگر می‌خواهید بدانید اسلام چه راهکاری برای رسیدن شما به تمام روزی مقررتان توصیه کرده باید به این نکات توجه کنید.اول اینکه میانه‌رو باشید و از حالت اعتدال خارج نشوید. همانطورکه امام جعفر صادق علیه‌السلام فرموده است: «کوشش تو برای به دست آوردن هزینه‌های زندگی‌ات باید نه مانند افراد سست و تنبل، کم باشد و نه مانند افراد حریص دل‌بسته به دنیا زیاد، بلکه میانه‌رو و عفیف باش و از سستی و تنبلی دوری کن و برای تأمین روزی خود و هزینه‌های زندگی‌ات که ضروری است، بکوش.» پس از آن جایی که تعادل در هر کاری مهم و اساسی است، در کسب روزی هم اهمیت دارد. اگرچه که خیلی خوب است تلاش کنیم تا نیازهای خود و خانواده‌مان رفع شود و راحت زندگی کنیم ولی این تلاش و فعالیت هم حد و اندازه خودش را دارد.نکته دوم در تلاش برای کسب روزی، برنامه‌ریزی صحیح است. مورد سوم هم باید در نظر داشت، سحرخیزی است. چون از امام معصوم علیه‌السلام نقل شده که فرموده است: «صبح زود به سمت کارت که مایه عزت‌نفس توست، برو.» در اسلام چند راهکار اساسی برای افزایش رزق پیشنهاد شده که به اختصار به آن‌ها اشاره می‌کنم. اول اینکه توصیه شده گمان نیکو و مثبت اندیشی داشته باشیم. راه دوم دعا کردن است. دعا بسیاری از مقدرات زندگی ما را تغییر می‌دهد، شکرگزاری روش دیگری برای جذب روزی است. شاید بعضی از ما گمان کنیم که اگر پول خود را به دیگری قرض بدهیم یا انفاق کنیم، از دارایی ما کم می‌شود. اما خوب است بدانید این قضیه کاملاً برعکس است. یعنی طبق دستورات اسلامی هرقدر بیشتر انفاق کنید یا قرض بدون بهره بدهید، دارایی شما بیشتر می‌شود.

البته خوش‌اخلاقی و صله‌رحم هم راهکار خوبی برای جلب روزی است. پیامبر اکرم( ص)فرموده‌اند: «گنج‌های رزق در خوش‌اخلاقی نهفته است» و در حدیث دیگری فرموده‌اند که: «هر کسی که اخلاق خوب و نیکی به والدین و صله‌رحم را برای من تضمین کند، من هم فراوانی ثروت و طول عمر و محبت نزدیکانش را تضمین می‌کنم.»در حین همه این راه‌ها باید به خدا توکل کنیم و افزایش رزق خود را به او بسپاریم. خیالمان هم راحت باشد که امام صادق (ع)فرموده‌اند که: «ثروتمندی و عزت، سیر و گردش می‌کنند. پس هر وقت به موضع توکل رسیدند در همان‌جا اقامت می‌کنند.»   منبع:تسنیم