مسجد النبی(ص) ولنجک

چــرا بایـد روزه بگیریم؟               

انسان هنگامی اقدام به انجام کاری می‌کند که آثار آن را بداند و انگیزه کافی برای عزم و عمل در وی ایجاد کند؛ از آنجا که شناخت و گرایش برای انجام هر کاری از جمله روزه لازم است، در آموزه‌های اسلامی، همان طوری که برای دیگر وظایف و تکالیف الهی همچون حج، نماز، انفاق، صدقه و جهاد، فلسفه و آثار و اهداف آنها بیان شده است؛ درباره روزه نیز این گونه عمل شده و آیات و روایات بسیاری در بیان حقیقت روزه و آثار و اهداف آن در کنار احکام اجرایی آن وارد شده است. از نظر آموزه‌های اسلام مهم‌ترین آثار و اهداف روزه را می‌توان در موارد زیر دانست:۱. تقوای الهی: هدف از آفرینش انسان، بندگی خدا از سوی انسان است؛ البته این هدف خالق نیست، بلکه هدف خلقت است؛ زیرا خدا غنی است و هیچ نیازی به چیزی ندارد. پس اگر خلقتی از جمله خلقت انسان را در برنامه خویش دارد، برای این است که به مخلوق عنایت و فضلی داشته باشد. از همین رو در تبیین همین فلسفه آفرینش انسان به اموری دیگر ‌اشاره می‌کند که از جمله مهم‌ترین آنها، دستیابی انسان به تقوای الهی از طریق انجام اعمالی در چارچوب هدایت فطری تکوینی(طه، آیه ۵۰) و هدایت تشریعی مطابق هدایت فطری است که موجب می‌شود انسان صفات و اسمای الهی را در خود ظهور داده و متاله و خدایی شده و به علم حضوری و شهودی در ساختار یقین دست یافته و به عنوان مظهر صفات الهی در مقام خلافت الهی نشسته و به ربوبیت و پروردگاری در ما سوی الله بپردازد و هر چیزی را به کمال شایسته و بایسته آنها برساند.۲. سپر آتش: باید توجه داشت که واژه تقوا از ریشه وقی و به معنای نگه‌داشتن از آسیب و خطر است. کسی که اعمال خویش را مطابق آموزه‌های هدایتی خدا انجام می‌دهد، بر آن است تا خود را از جلال و غضب الهی که نماد آن دوزخ الهی است، نگه دارد. بر این اساس روزه همانند سپر عمل می‌کند که انسان را از غضب و آتش دوزخ در امان نگه می‌دارد. ۳. تزکیه بدن و نفس: روزه به عنوان اسباب تزکیه عمل می‌کند. از همین رو از روزه به عنوان زکات یاد شده است؛ زیرا واژه زکات در لغت به معنای رشد و نمو است؛ بنابراین، اگر کسی بخواهد نفس و بدن خویش را رشد و نمو بدهد و در مسیر سلامت نگه دارد، باید به روزه به عنوان یکی از اسباب تزکیه و زکات توجه داشته باشد. کسی که روزه می‌گیرد، با عمل به دستورات الهی به کسب تقوا اقدام می‌کند که خود بستری برای تزکیه الهی در نفس انسان است؛ زیرا انسان خود نمی‌تواند مستقیم تزکیه نفس داشته باشد بلکه تنها مقدمات و بسترهای تزکیه الهی در نفس را فراهم می‌آورد؛ چنانکه خدا در قرآن بصراحت به این مسئله توجه می‌دهد و می‌گوید که اگر از انسان خواسته می‌شود تا تزکیه نفس کند و به رستگاری برسد(اعلی، آیه ۱۴) مراد همان بسترسازی برای تزکیه‌ای است که خدا انجام می‌دهد؛ زیرا تزکیه نفس، تصرفات تکوینی است که از سوی خدا در مقام ربوبیت و پروردگاری انجام می‌شود.(نور، آیه ۲۴) به هر حال، روزه از چنین ظرفیتی برخوردار است و به عنوان یک هدف می‌تواند برای روزه‌دار در دستور قرار گیرد؛ البته همین روزه نیز می‌تواند عامل برای سلامت و رشد و نمو بدن باشد و شخص با روزه گرفتن نه تنها سلامت بدن خویش را تضمین می‌کند، بلکه موجب زکات و نمو و رشد بدن به شکل مناسب می‌شود؛ ۴. خلوص اعمال و اخلاق: از دیگر آثار روزه می‌توان به دستیابی به خلوص اخلاقی اشاره کرد؛ زیرا کسی که روزه می‌گیرد از همه چیز از محرمات و مکروهات و حتی مباحات می‌گذرد و به واجبات و مستحبات عمل می‌کند؛ چنین شخصی، خلق خویش را از هرگونه امور منفی و مکروه، خالص می‌کند و اخلاق خالص را به دست می‌آورد. همچنین کسی که مدعی، خلوص و اخلاص در کارها برای خدا است، با روزه‌ای که کسی جز خودش از آن آگاه نیست، می‌تواند میزان خلوص عمل خویش را به دست آورد و در پیشگاه خدا مدعی اخلاص باشد. ۵. اجرای مساوات و تجربه نداری: برخی از اعمال موجب می‌شود تا فقیر و ثروتمند و دارا و ندار در شرایط مساوی قرار بگیرند و هیچ‌گونه برتری ظاهری و تظاهری پدید نیاید. برخی از بیماری‌ها مانند همین بیماری‌های واگیر طاعون و وبا و کرونا، فقیر و ثروتمند نمی‌شناسد و همه را در بر می‌گیرد؛ بنابراین، مثلا بیماری سوءتغذیه نیست که مردمان فقیر به آن دچار می‌شوند. خدا برخی از احکام را برای این صادر می‌کند تا همه انسان‌ها به دور از ملاحظات مالی و اعتباری و اجتماعی و مانند آنها، عملی را انجام دهند تا هرگونه تبعیض برداشته شود و ثروتمند نیز طعم تلخ گرسنگی و تشنگی را بچشد و به سبب درک شرایط فقیران به انفاق و اطعام ایشان اقدام کند و به جمع و تکاثر ثروت نپردازد. ۶. بهشت: کسی که روزه حقیقی را با روزه تن و روان می‌گیرد، به مراتب تقوا و تزکیه حقیقی می‌رسد و از بهشت و آثار آن به‌عنوان رستگاران بهره‌مند می‌شود. از همین رو در آیات قرآن برای روزه داران، رستگاری و تزکیه مطرح شده است. پس روزه داران با پذیرش سختی‌ها خصوصاً روزه در شرایط سخت تابستان و گرمای شدید که نوعی جهاد است خود را بهشتی ساخته و از برکات بهشت بهره‌مند می‌شوند؛ ۷. بشارت و شادی: از نظر آموزه‌های قرآن، آثار اعمال صالح تنها در قیامت خودنمایی نمی‌کند، بلکه در همین دنیا نیز آثارش ظاهر می‌شود و شخص نیکوکار از برکاتی چون آرامش و آسایش و شادی و سرور در دنیا برخوردار می‌شود. روزه نیز این‌گونه است؛ از همین رو امام صادق(ع) می‌فرماید: هر کس که در روز بسیار گرم برای خدا روزه بگیرد و تشنه شود،خداوند هزار فرشته را می‌گمارد تا دست به چهره او بکشند و او را بشارت دهند تا هنگامی ‌که افطار کند. ۸. مغفرت و رحمت: یعنی خدا گناهان و خطاهای روزه‌دار را می‌بخشد و او را تحت رحمت رحمانی و رحیمی ‌خویش در می‌آورد و در نهایت از آتش دوزخ رهایی می‌بخشد. از همین رو رسول خدا درباره آثار روزه که باید آن را جزو فلسفه‌های اساسی روزه برشمرد، می‌فرماید: رمضان ماهی است که ابتدایش رحمت است و میانه‌اش مغفرت و پایانش آزادی از آتش جهنم.