آثار معنوی سکوت و خاموشی              

سکوت و خاموشی در زمان توانایی سخن گفتن، یک مهارت مهم در زندگی فردی و اجتماعی است؛ زیرا همان طوری که سخن گفتن به هنگام، سازنده و مفید است، هم چنین سکوت و خاموشی به هنگام بسیار مفید و سازنده خواهد بود. ما به کودکان خویش می آموزیم چگونه سخن بگویند و آداب سخن گفتن را به وی می آموزیم؛ اما کم تر به سکوت و خاموشی به عنوان یکی از مهم ترین آداب سخن توجه داریم. این گونه است که بسیاری از مردم از آثار و پیامدهای مثبت سکوت و خاموشی بی بهره می مانند.از نظر آموزه های وحیانی قرآن، اکثریت مردم گرفتار خیال بافی هستند که در تعبیر قرآنی از آن به «اختیال» یاد شده است. «مختال» کسی است که با خیال بافی به دور از واقعیت ها و حقیقت ها، زندگی خویش را سامان می دهد؛ به عنوان نمونه کسی چون قارون که گمان می کند با علم اقتصاد توانسته ثروت و مالی هنگفت فراهم آورد، در حالی که قسمت و مقدرات الهی موجب شده تا وی به آن ثروت دست یابد، گرفتار «خیال بافی» و فردی «مختال» است. افراد مختال تصویری نادرست از زندگی و فلسفه آن دارند و بر اساس همین فلسفه خیالی عمل و رفتار می کنند. این افراد به سبب همین بینش و نگرش نادرست است که گرفتار تفاخر و فخرفروشی می شوند و نمی توانند میان واقعیت و حقیقت ربط منطقی ایجاد کنند؛ از همین روست که خدا هماره کلمه «مختال» را با «فخور» آورده است تا به این آثار و پیامد مخرب و زیانبار «اختیال» و خیال بافی توجه داده باشد.(نساء، آیه ۳۶؛ لقمان، آیه ۱۸؛ حدید، آیه ۲۳)انسان موجودی است که هماره در حالتی به عنوان «نطق درونی» به سر می برد و سکوت و خاموشی کم تر در شخصی به شکل کلی و مطلق تحقق می یابد؛ زیرا اگر نطق ظاهری نداشته باشد، نطق درونی او هماره باقی و برقرار است؛ یعنی در همان حال که شخص در سکوت مطلق در گوشه ای نشسته است، غوغایی در درون وی است به طوری که هیچ دمی بی نطق درونی نیست، و تجربه ای از سکوت و خاموشی را ندارد.