حیـا همزاد عقل و دین 1400/12/2

حیـا همزاد عقل و دین           

حیا یک حالت نفسانی است که آدمی را از وقاحت باز می‌دارد و صفات نیک و پسندیده را در انسان زنده می‌کند. حیا نشانه‌ای از زنده بودن جان و روان آدمی می‌دهد و اینکه بیمار نیست و گرفتار مرگ اخلاقی نشده است. انسان‌های وقیح از هیچ زشتی باک و پروایی ندارند و بی‌شرمانه زندگی می‌کنند و مرتکب زشتی‌ها می‌شوند. خداوند نیز خود را به صفت حیا ستوده است که به معنای ترک قبیح از سوی اوست. حیا یکی از فضایل اخلاقی است.

ادامه نوشته

کجا حیا کنیم کجا نکنیم؟ 95/5/5

کجا حیا کنیم کجا نکنیم؟                      

اگر آن گونه که اسلام فرموده به صفت نیک حیا در تمام ابعادش توجه شود و عملاً رعایت گردد موجب پاکسازى فرد و جامعه می گردد، چنان که شکستن مرز حیا زمینه ساز و گسترش دهنده فساد محیط خواهد بود.حیا یكی از مهم ترین صفات نفسانی است كه تأثیر فراوانی بر حوزه های مختلف زندگی اخلاقی ما دارد. نقش بارز این تأثیر، بازدارندگی است.

اما در عین حال انسان در طول زندگی خود با مسائلی برخورد می کند که نمی داند که باید در آن جا حیا پیشه کند، یا واقعاً جای حیا کردن نیست. در همین راستا باید گفت که حیا بستگی به اهداف عالیه اخلاقی انسان دارد و رعایت اعتدال در آن عقلانی بوده، اما افراط و تفریط در آن سزاوار نیست. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به همین نکته توجه داده و فرموده اند: «حیا دو گونه است: حیاى خردمندانه و حیاى احمقانه. حیاى خردمندانه، دانش است و حیاى احمقانه، نادانى» (کافی، ج 2، ص 106)

ادامه نوشته

در چه مواردی شرم و حیا جایز نیست؟ 94/8/20

در چه مواردی شرم و حیا جایز نیست؟            

انسان در طول زندگی خود با مسائلی برخورد می‌کند که نمی‌داند که باید در آن‌جا حیا پیشه کند، یا واقعاً جای حیا کردن نیست. در همین راستا باید گفت که حیا بستگی به اهداف عالیه اخلاقی انسان دارد و رعایت اعتدال در آن عقلانی بوده، اما افراط و تفریط در آن سزاوار نیست. پیامبر اکرم(ص) به همین نکته توجه داده‌ و فرموده‌اند: «حیا دو گونه است: حیاى خردمندانه و حیاى احمقانه. حیاى خردمندانه، دانش است و حیاى احمقانه، نادانى».[1]حیای عقل آن است که انسان از روى عقل احساس حیا کند؛ مثل حیا هنگام ارتکاب گناه، و یا حیا در مقابل کسانى که احترامشان لازم است و این حیا، علم است؛ یعنى رفتارى عالمانه مى‏باشد.حیای جهل آن است که از پرسیدن و یادگرفتنیا از عبادت ‏کردن و امثال آن، حیا کند؛ مثل کسانى که در بعضى محیط‌ها، از نمازخواندن، خجالت می‌کشند که چنین شرمساری و حیایی، رفتارى جاهلانه است.گاهی شرمساری ماهیتی منفی می‌یابد و آن در صورتی است که منشأ آن حماقت، جهالت و ضعف نفس باشد. این نوع شرم و حیا در اخلاق اسلامی به شدت مورد نکوهش قرار گرفته و نه تنها فضیلتی اخلاقی به شمار نیامده، بلکه مانع رشد و تعالی انسان و موجب عقب‌ماندگی او در زمینه‌هایمختلف می‌گردد. در روایات از این نوع شرم، به حیای حماقت و جهل و حیای ضعف یاد شده است.

ادامه نوشته